Plastik: Dünya krizle mücadele etmeyi kabul etti

NEW YORK – UHA HABER / Petrokimya endüstrisi, kirletici plastiği her zamankinden daha hızlı dışarı pompalıyor. BM, plastik kirliliğinin “salgınını” sona erdirmeye çalışmak için çığır açan bir taahhütte bulundu.

Kenya’daki Birleşmiş Milletler konferansında dünya liderleri, plastik kirliliği selini durdurmak için şimdiye kadarki en büyük çabada birlikte çalışmayı kabul etti .

BM Çevre Meclisi, 2024 yılına kadar plastik kirliliği konusunda yasal olarak bağlayıcı bir anlaşmanın önünü açan bir kararı kabul etmek için oy kullandı. Oylama oybirliğiyle yapıldı ve yaklaşık 200 ülke, anlaşmanın şartlarını müzakere etmek için hükümetler arası bir komite oluşturmayı kabul etti.

BM Çevre Programı Başkanı Inger Andersen Çarşamba günü yaptığı açıklamada, plastik anlaşmasının “tarihi bir ana” işaret edeceğini ve bunun 2015 Paris Anlaşması’ndan bu yana en önemli çevre anlaşması olacağını da sözlerine ekledi.

Ancak aynı zamanda dikkatli olunması çağrısında da bulundu: “Bu yolculuğa çıkarken, anlaşmanın yalnızca yasal olarak bağlayıcı net hükümleri varsa gerçekten geçerli olacağını açıkça belirtelim.”

Nihai anlaşmanın ayrıntıları henüz müzakere edilmedi, ancak yeni plastik üretme yasağını içerebilir ve okyanus, toprak ve gıda zincirindeki parçacıklar dahil olmak üzere plastik kirliliğinin tüm yönlerini dikkate alacaktır.

Plastik kirliliği ne kadar büyük bir sorun?

Plastik, gezegendeki en kullanışlı malzemelerden biridir. Yediğimiz yiyecekleri paketlemekten giydiğimiz giysilerdeki lifleri oluşturmaya kadar her şeyde kullanılır. Uygulamaları yapı malzemelerine ve tıbbi maskelere kadar uzanır.

Ancak plastik, ekosistemleri yok etmekten ve su yollarını kirletmekten de sorumludur .

1950’de dünya yaklaşık 2 milyon ton plastik üretti. Bugün yıllık üretim 200 kat daha fazladır.

2017’de çığır açan bir araştırma, tarih boyunca üretilen plastiğin yalnızca %9’unun geri dönüştürüldüğünü ve yaklaşık %12’sinin yakıldığını buldu.

Geri kalanı ya çöp olarak ya da çöplüklerde çöpe atıldı.

Plastik neden bu kadar kirletici?

Plastiği bu kadar değerli yapan iki özellik aynı zamanda onu tehlikeli yapan şeydir: Plastik ucuzdur ve kırılması zordur.

Tüm dünyada, tek kullanımlık plastikler, yeniden kullanmanın yollarını düşünmeden kullanmak ve atmak için yeterince ucuzdur. Malzeme doğal olarak bozunmadığı için ekosistemlere giren plastik yüzlerce yıl orada kalır. Balıkları boğabilir, kuşları dolaştırabilir ve toksinleri sızdırabilir.

Yine de, plastik yavaş yavaş parçalanır. Önce mikroplastiklere, sonra nanoplastiklere ayrılıyor. İsimler plastiğin boyutuna atıfta bulunur. Mikroplastikler, yüksek buzullardan derin okyanuslara kadar gezegenin en bozulmamış ve el değmemiş bölgelerinde ve ayrıca yiyeceklerde bulunmuştur. Plastik yemenin uzun vadeli sağlık etkilerinin ne olduğu veya hangi seviyelerin tehlikeli olarak kabul edilmesi gerektiği belirsizdir.

Plastik deniz yaşamına nasıl zarar verir?

Nehirlere düşen plastik eninde sonunda denize ulaşır.

Dünya Çapında Doğa Fonu (WWF) tarafından Şubat ayında yaptırılan bir araştırma , Akdeniz ve Doğu Çin Denizi gibi bölgelerin kritik plastik kirliliği eşiklerini geçtiğini buldu. Almanya’daki Alfred Wegener Enstitüsü’nden bilim adamları, incelenen 297 türün %88’inde plastiğin zararlı etkilerini belgelediler.

WWF Almanya’nın denizcilik programı direktörü Heike Vesper, “Her zaman bunun kötü olduğunu biliyorduk, ancak bu kadar kötü olduğunu ya da görünümün bu kadar kasvetli olduğunu bilmiyorduk” dedi.

Bugün tüm plastik kirliliği durmuş olsa bile, okyanuslardaki mikroplastik miktarı daha büyük parçalar parçalandıkça artmaya devam edecekti.

Kimya endüstrisinin üretimi artırma planlarına bakan araştırmacılar, 2050 yılına kadar okyanuslardaki plastik konsantrasyonlarının dört kat artacağını tahmin ediyor. Ayrıca yüzyılın sonuna kadar mikroplastik konsantrasyonlarında 50 kat artış bekliyorlar.

Plastiğin iklim değişikliği ile ne ilgisi var?

Plastik kirliliği ve iklim değişikliği iki ayrı ama bağlantılı krizdir. Ortak bir amacı paylaşıyorlar: fosil yakıt endüstrisi .

Çoğu plastik, ham petrol ve fosil gazı gibi yakıtlardan elde edilen kimyasallardan yapılır. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, petrokimya hızla küresel petrol talebinin en büyük itici gücü haline geliyor; arabalar, kamyonlar ve uçakların önünde.

Çevrenin korunması için kampanya yürüten kar amacı gütmeyen bir grup olan Uluslararası Çevre Hukuku Merkezi, plastikten kaynaklanan emisyonların 2050 yılına kadar üç katına çıkabileceğini tahmin ediyor.

[UHA Haber Ajansı, 03 Mart 2022]