ANKARA, 08 HAZİRAN 2025
Dursun Yıldız
Su Politikaları Uzmanı
Kuzey Ege, Büyük Menderes ve Batı Akdeniz Havzalarının Su Tahsis ve Eylem Planlarına ilişkin Cumhurbaşkanı kararları, 3 Haziran 2025 tarihli ve 32920 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Bu planlarla su kaynaklarının havza ve sektörel alt havza ölçeğinde paylaşımının sağlanması, gelecekte her sektörün ihtiyacı olan suyun sosyoekonomik koşullar ve ihtiyaçlar göz önüne alınarak adil bir şekilde karşılanması amaçlanıyor.
Sektörel Su Tahsisi Planları
Sektörel bir tahsis planının havza düzeyinde hazırlanması, su kaynaklarının paylaşılmasını ve her bir sektörün su ihtiyacının adil bir şekilde planlanması ve karşılanması için hazırlanmaktadır.
Bu bağlamda, Batı Akdeniz Nehir Havzası’nda sektörel su tahsisi planının hazırlanması; su kullanımını en iyi şekilde gerçekleştirmek için su potansiyeli dikkate alarak ekonomik, sosyal ve çevresel analizler aracılığıyla sulama, üretim ve evsel kullanım açısından su kaynakları ile su talepleri arasındaki dengenin sağlanması için tamamlayıcı bir tedbir olarak tanımlanmaktadır.
Sektörel su tahsisi planı, yakın gelecek ve geleceğe yönelik su kaynağı planlaması, hidrolojik modeller, su ihtiyacı analizleri, çevresel ve ekonomik fayda analizleri, tarım sektörü için ürünlerin verimlilik analizleri, kamu farkındalığı kampanyaları ve paydaş katılımı faaliyetlerini içermektedir.
Batı Akdeniz Havzası Su Tahsis Planı ve Eylem Planı
Batı Akdeniz Havzası Su Tahsis Planı ve Eylem Planı ile su kaynaklarının havza ve sektörel alt havza ölçeğinde paylaşımının sağlanması, gelecekte her sektörün ihtiyacı olan suyun sosyoekonomik koşullar ve ihtiyaçlar göz önüne alınarak adil bir şekilde karşılanması amaçlanıyor.
Batı Akdeniz Havzası Su Tahsis Planı ve Eylem Planı Muğla, Antalya, Denizli, Burdur ve Aydın illerini kapsarken, havzanın toplam su kapasitesi normal durumda yıllık 7,4 milyar m3 olarak verilmektedir.
Havzada 2020 yılında normal şartlarda 6,4 milyar m3 olan yerüstü su potansiyelinin 2041 yılında çok şiddetli kuraklık şartlarında 2,7 milyar m3 e düşeceği tahmin edilmektedir.
Gelecek 15 yıl için 84 milyon m3 içme ve kullanma suyu ihtiyacı hesaplanmış
Havzada içme ve kullanma suyu kullanımı 2025 yılı için 213 milyon m3 olup 2041 yılı için bu ihtiyaç 297 milyon m3 olarak verilmektedir. Bu durumda gelecek 15 yıl içinde havzada içme ve kullanma suyu için yılda 84 milyon m3’lük ilave su ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.
Havzada 2025 yılında Tarım sektörüne normal iklim koşullarında 767 milyon m3 olan su tahsisi talebin ancak yüzde 74’ünü karşılamaktadır. Şiddetli kurak döneminde ise tarım sektörüne su tahsisi 685 milyon m3 e düşürülecek ve talebin ancak yüzde 57’sini karşılayabilecektir.
Planda tarım sektörüne su tahsisinin normal şartlarda 2041 yılında çok az bir artışla 785 milyon m3 olacağı yer almaktadır. Bunun da talebin %79’unu karşılayabileceği görülmektedir.
Plana göre Turizm sektörüne 2025 yılında 10 milyon m3 olan su tahsisi 2041 yılında 22 milyon m3 e çıkacaktır .
Çok şiddetli kurak dönemlerde ihtiyacın yaklaşık yarısı karşılanabilecek
Batı Akdeniz Havzasında sektörel su taleplerinin karşılanma oranları her projeksiyon yılı ve her kuraklık durumunda farklılık göstermektedir. Normal dönemlerde havzanın tüm su ihtiyaçları yüzde 77-yüzde 83 oranlarında ,çok şiddetli kurak dönemlerde ise yüzde 58-yüzde 65 oranlarında karşılanabilmektedir.
Batı Akdeniz Havzası Su Tahsis Planında;
“Yeraltısuyu emniyetli rezerv miktarının altına düşülmediğinden özellikle Muğla/Bodrum’un kentsel yerleşimlerinde, Muğla/Milas’ın kırsal yerleşimlerinde, Antalya/Kemer’in kentsel yerleşimlerinde, Antalya/Kaş’ın kentsel ve kırsal yerleşimlerinde, Muğla/Fethiye’nin kırsal yerleşimlerinde gelecek yıllarda ve kurak şartlarda içme ve kullanma suyu taleplerinin karşılanma oranlarında düşüş yaşanmaktadır.” denmektedir.
Bu kapsamda; İçme kullanma suyu iletim ve dağıtım sistemlerinde meydana gelen kayıp oranlarının minimum seviyeye getirilmesi, özellikle Muğla İlinin ortalama yüzde 47 seviyesinde olan kayıp oranında mümkün olan en kısa sürede iyileştirmeler yapılması önerilmektedir.
Planda bölgenin birçok turistik yöresinde kurak şartlarda su sıkıntısının artacağı belirtilmekte ve bunun azaltılabilmesi için alınması gereken tedbirlere vurgu yapılmaktadır.
Tahsis Planında alınması gereken tedbirler arasında; şebekelerdeki kayıp ve kaçakların en aza indirilmesi, alternatif su kaynaklarının araştırılması, yeraltısularının arıtılmış atık su ile beslenmesi, planlanan barajların bir an önce tamamlanması, kuraklık şartlarında yeraltısuyu emniyetli rezervlerinin altına inilerek ihtiyaçların karşılanması, havzada ekonomik ve teknik olarak yapılabilir olması koşuluyla mevcut barajlardan içme suyu sektörüne su temini sağlanması yer almaktadır.
Kaynak: Batı Akdeniz Su Tahsis Planı ve Eylem Planı -2025
***
Yazar hakkında
Araştırmacı Yazar ve Akademisyen Dursun YILDIZ, Su Politikaları Derneği Kurucu Üyesi ve Başkanı, Su Politikaları Uzmanı, Akademisyen, İnşaat Mühendisi.
1958 yılında Samsun’da doğdu. İTÜ İnşaat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Devlet Su İşleri’nde çalışmaya başladı, kurumun çeşitli daire başkanlıklarında yöneticilik yaptı. Bu süre içinde Hollanda’da Uluslararası Hidrolik Enstitüsü’nde 1 yıl lisans sonrası, ABD’de ise 3 aylık uygulama eğitimleri aldı. Daha sonra Hacettepe Üniversitesi Hidropolitik ve Stratejik Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde Su Politikaları alanında Yüksek Lisans çalışmasını tamamladı. Bu arada Ankara Üniversitesi ATAUM’da AB Uzmanlığı ve Uluslararası İlişkiler Uzmanlık diploma eğitimlerini de tamamladı. Yıldız DSİ’de çalıştığı süre boyunca üniversitelerde de ders verdi.
Su ve Toprak Yönetimi, Su Güvenliği, Su Sorunları, Orta Asya Suları, Orta Doğu Suları, Su Savaşları gibi konularda 15 adet kitabı ve çok sayıda rapor ve uluslararası dergilerde yayınlanmış makalesi var. TEMA Bilim Kurulu üyesi olan Yıldız, Uluslararası Su Yönetimi ve Diplomasisi dergisinin editörlüğünü yapıyor ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün Uluslararası Su Kaynakları Bölümü’nde Su Politikaları dersi veriyor.
