Geçtiğimiz günlerde duyurulan bir ‘iflas başvurusu’ haberi her ne kadar ilk etapta Avrupa’daki bir batarya şirketi üzerinden okunsa da arka planda çok farklı gelişmeleri de tetikleyebilecek yeni bir dönemin habercisiydi aslında.
Bahsettiğimiz gelişme İsveçli batarya üreticisi Northvolt’un başına gelenlerdi. Şirket çok ciddi bir nakit sıkıntısı içerisindeydi. Ayrıca piyasaya borçları yaklaşık 6 milyar dolara dayanmıştı. Bunlar yetmezmiş gibi kasada da yalnızca bir haftalık operasyonları sürdürebilecek 30 milyon dolarları vardı.
Eğer Northvolt’a sadece batarya üreten bir şirket gözüyle bakarsanız yukarıdaki gelişmeler sıradan görünebilir. Ancak bu şirketi Avrupa’nın Çin’e rakip olarak kurduğunu, Avrupalı çok sayıda otomotiv markasıyla çalışmaları olduğunu ve günün sonunda Çin bataryası yerine Avrupalı bir batarya devi oluşturabilmek için yola çıkıldığını bilirseniz işler değişir.
Nortvolt’un ikinci büyük hissedarı Goldman Sachs idi. 896 milyon dolarlık yatırımlarının üzerine su içmek zorunda kaldılar. Alman otomotiv devi Volkswagen’in de 335 milyon dolarlık alacağını tahsil edemediği konuşuluyor. Şirketin en azından nefes alabilmesi için ihtiyacı olan ek finansmanın en az 1 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.
[Şirketin iflası Avrupa otomotiv piyasasını doğrudan etkileyebilecek bir süreç başlattı.]
Avrupa’nın batarya devi nasıl iflas etti?
Bu sorunun yanıtını otomotiv dünyasının yakından tanıdığı bir isim olan Hakan Doğu ile konuştuk. Önce Avrupa ile Çin arasındaki fotoğrafı netleştiriyor Doğu. Halihazırda küresel pazar payının yüzde 40’ını elinde bulunduran Çinli CATL’ın 2011’de kurulduğunu anımsatıyor.
Çinliler bu kadar kısa sürede lider olurken Northvolt’un dibi boylamasının elbette farklı sebepleri var. Doğu’ya göre yönetim alanında ciddi hatalar yapıldı. Çok sayıda deneyimsiz personel istihdam edilmesi, yanlış makine ve ekipman tercihi bazı örnekler.
Northvolt’un Çin’e bağımlılığı azaltmayı hedeflerken tamamen Çin ve Kore makinelerine yönelmesi de cabası. Northvolt’ta çalışan bir mühendisin montaja gelen Çinli ve Koreli personelle Google Translate ile anlaştıklarını açıklamasına da atıf yapıyor Doğu. Haliyle makinalar aslında hiçbir zaman verimli çalışmamış.
[Uzmanlara göre AB’nin elektrikli araç yol haritası da yanlıştı. İllüstratör: Chloe Cushma.]
“Avrupa Birliği’nin yol haritası da yanlıştı”
Elbette suçu tek bir firmaya yıkıp diğerlerini sütten çıkmış ak kaşık kabul etmek doğru değil. Bu noktada meselenin bam teline de işaret ediyor Hakan Doğu ve Avrupa Birliği’nin elektrikli araçlar konusundaki tutarsızlıklarını anlatıyor:
“Elektrikli araç meselesinde hızla parladı AB. Bir anda hedefler kondu, paydaşlar buna göre zorlandı. Nihayetinde ‘2035’te herkes tamamen elektrikliye geçecek’ dediler. Ancak bu kuralları koymalarına rağmen gerekli altyapının tesisi noktasında yetersiz kaldılar.
Mesela gerekli şarj alt yapısını kuramadılar. Bu teknolojiyi satın alan insanlar sıkıntılar yaşadı ve çözüm üretilemedi. Ya da çok geç harekete geçildi. Ayrıca, teknoloji bu alanda da hızla gelişti. Haliyle bir önceki modelin değer kaybı çok fazla oldu. Tüm bunlar alt alta eklenince Avrupa genelinde satışlar azaldı ve nihayetinde bumerang gelip Northvolt’u vurdu.
Bunların yanı sıra Avrupa ve Çin batarya konusunda iki farklı teknolojiyle hareket etti. Günün sonunda Çinliler kendi teknolojilerinin çok daha hızlı gelişimini sağlayabildi. Avrupalıların başarısızlığı kullandıkları teknolojinin de sorgulanmasına neden oldu.”
[Trump göreve geldikten sonra ABD-AB ilişkilerinin de bambaşka bir noktaya evrilmesi olası.]
“Avrupa’nın tercihinde Trump’ın etkisi olacak”
Gelinen nokta itibarıyla önümüzde şöyle bir tablo var… Avrupa, kendi batarya markasını ayakta tutamadı. Ancak bir şekilde otomotiv endüstrisine bu bataryaları sağlamak zorunda. Haliyle Çin, Kore ya da ABD’li şirketlerle yola devam edecek.
Hakan Doğu’ya göre bu seçimi çok da özgür bir şekilde yapmaları pek mümkün görünmüyor. Bu kanaatini ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın geçmiş açıklamalarına dayandırıyor Doğu ve sözlerini şöyle tamamlıyor:
“Çinliler elbette bu boşluğu doldurmak ister ancak Trump izin vermez. Haliyle Koreliler ya da ABD’li şirketlerle çalışmak zorunda kalacaklarını değerlendiriyorum.
Dünyada otomotivde 4 mega trend var. Bunlardan ilki polarizasyon… Belli ki Trump, ABD ve müttefiklerini tek bir cenaha toplayacak. Avrupa’nın bundan kaçabilecek bir şansı yok.
Ancak Avrupa için Tesla’nın da büyük bir tehdit olduğunu atlamamak lazım. Haliyle siyasi risk alıp Çin’e yönelebilecekler mi göreceğiz. Ama ben alabileceklerini sanmıyorum. Çünkü Çinlilerle anlaşma yapmak isteyen Avrupa’yı ‘Trump sopası’ beklediğini unutmayalım.”
