Tarihte ilk kez dünyadaki tüm parlamentolarda kadın temsilci bulunuyor

Ulus devletlerin parlamentolarından oluşan uluslararası örgüt Parlamentolar Arası Birlik’e (IPU) göre, tarihte ilk kez kadınlar dünya genelindeki tüm meclislerde temsil ediliyor.

Cenevre merkezli kuruluşun geçen yıl seçime giden 47 ülkeden elde edilen verilere dayanan son raporuna göre, ilk defa dünyadaki işlevsel hiçbir parlamento yalnız erkek temsilcilerden oluşmuyor.

Genel olarak bakıldığında, rapor, geçen yıl seçimlerin yapıldığı 47 ülkede, kadınların mevcut sandalyelerin ortalama yüzde 25,8’ini aldığını ortaya koydu. Bu oran, bu ülkelerde bir önceki seçimlerin yapıldığı döneme kıyasla yüzde 2,33’lük bir artışı ifade etti.

Temsil ve çeşitlilik anlamında birçok rekorun kırıldığı 2020 yılıyla kıyaslandığında temsili organlardaki erkek egemenliği dünya genelinde azalmaya devam etti.

Bu sonuca nasıl ulaşıldı?

IPU’ya göre, kadınların parlamentodaki temsilindeki artışta belirleyici bir faktör, asgari kadın aday sayısını zorunlu kılan yasal kotalar oldu. Yasal ve gönüllü kotaların bulunduğu ülkelerde kadınların yüzde 30,9’u parlamentoya seçilirken, bu oran kotaların bulunmadığı ülkelerde yüzde 21,2’de kaldı.

Ancak rapora göre bu gelişmeyi etkileyen tek faktör kotalar değil. Toplumsal cinsiyet konularında artan etki, ayrımcılık ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet konusunda artan farkındalık ve Covid-19 nedeniyle toplumsal cinsiyete duyarlı ve aile dostu politikalara daha fazla dikkat çekilmesi de etkili olan diğer faktörler olarak sıralandı.

Avrupa’da kadınların temsil oranında durgunluk yaşanıyor

Senato’da kadınların kazandığı sandalye oranının yüzde 56,6 ile rekor düzeye ulaştığı Avustralya da dahil olmak üzere birçok ülke kadın temsilinde önemli ilerlemeler kaydederken, aynı şeyi Avrupa için söylemek zor.

Geçen yıl parlamento seçimlerini gerçekleştiren on beş Avrupa ülkesinde kadınların temsil oranında pek bir değişiklik olmadı ve yüzde 31’de kaldı.

Avrupa Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Enstitüsü’nün verileri, kadınların parlamentodaki temsil oranının 2017 ortalarından bu yana yüzde 30 ila yüzde 33 arasında durağanlaştığını gösteriyor.

AB üye ülkelerinin toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik etmelerine yardımcı olmak üzere kurulan ajansa göre, bloğun 27 üye ülkesinde kadınların parlamentodaki temsili 2022 yılı sonunda ortalama yüzde 32,6 olarak gerçekleşti. Bu oran yılın başında bildirilen yüzde 33’ten daha düşük bir orana işaret etti.

Cinsiyet eşitliği hala zor bir hedef

Kadınların parlamentoda temsilindeki artış dünya çapında bir olgu olmasına rağmen, cinsiyet eşitliği hala zor bir hedef olmaya devam ediyor.

Rapora göre, 1 Ocak 2023 itibarıyla dünyada sadece altı ülkenin parlamentosunda – alt mecliste ya da tek mecliste – erkek sayısı kadar kadın bulunuyor.

Bu ülkeler, listenin başında 120 sandalyenin 60’ının kadınlara ait olduğu Yeni Zelanda geldi. Bu ülkeyi Küba (586 sandalyenin 313’ü), Meksika (500 sandalyenin 250’si), Nikaragua (91 sandalyenin 47’si), Ruanda (80 sandalyenin 49’u) ve Birleşik Arap Emirlikleri (40 sandalyenin 20’si) takip etti.

Temsil ve çeşitlilikte durum

Milletvekilleri arasında temsil ve çeşitlilik birçok yerde rekor seviyelere ulaştığı 2020 yılına kıyasla geçtiğimiz yıl da bu alanlarda önemli gelişmeler yaşandı.

Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde ara seçimlerde beyaz olmayan 263 kadın aday oldu. Bu rakamla 2018’de elde edilen rekordan daha fazla ilerleme kaydedildi. Ancak 2020’de zirve yapan Kongre’ye aday gösterilen kadın sayısında gerileme görüldü.

Bu arada Fransa’da yeni Ulusal Meclis için aday olanların yüzde 5,8’i azınlık kökenli oldu ve Fransa için rekor kırdı.

Çeşitlilik kavramının genellikle cinsiyet kimliği ve cinsellik şeklinde ortaya çıktı. Örneğin Kolombiya’da LGBTQ+ temsili Kongre’de üç kat artarak iki üyeden altı üyeye yükseldi.