İlhan KARAÇAY yazdı:

HOLLANDA, 22 MAYIS 2025 – Avrupa’nın kalbinde, çok kültürlü Rotterdam şehrinde bir camide görev yapan imam, sadece ibadet değil; finans, girişimcilik ve çağdaş yaşam konularında da rehberlik ediyor. Mevlana Camii’nin imamı İsmail Mercimek, klasik imam algısını yerle bir eden örnek bir figür olarak öne çıkıyor. “Tanrı, inanç ve para bir arada olabilir mi?” sorusuna, bilgisiyle, cesaretiyle ve çağın ruhuna uygun bakış açısıyla yanıt veriyor.

Mevlana Camii – Rotterdam: Modern zamanlarda bir inanç ve akıl merkezi.
İmam İsmail Mercimek: Minberden sadece nasihat değil, çözüm de sunuyor

İMAMIN YOLU MEDRESEYLE BİTMİYOR, BAŞLIYOR

İsmail Mercimek, yalnızca bir vaiz değil. Aynı zamanda İslami finans alanında yüksek lisans derecesine sahip bir akademisyen, sahada karşılaştığı pratik sorunlara çözüm üretmeye çalışan bir düşünür. Dropshipping’den borsa yatırımlarına, Klarna gibi ödeme sistemlerinden mortgage kredilerine kadar pek çok konuda toplumu bilgilendiren Mercimek, bilginin sadece minberde değil, hayatın içinde de yer alması gerektiğini savunuyor.

Toplumdan gelen sorular ise hiç de azımsanacak gibi değil:
“Dropshipping caiz mi?”
“EFT yatırımı helal midir?”
“Web sitemde Klarna kullanılabilir mi?”
“Mortgage kredisi almak günah mı?”

Mercimek, tüm bu sorulara yalnızca fıkhi cevaplar değil, aynı zamanda ahlaki ve toplumsal yorumlar da getiriyor. Onun anlayışına göre imamlık, sadece namaz kıldırmak değil; aynı zamanda zamanın ihtiyaçlarına uygun dini rehberlik sağlamak demek.

FAİZLE DEĞİL, İMANLA BİR EV HAYALİ

Mercimek’in bu anlayışı, toplumun içinden gelen örneklerde karşılık buluyor. Rotterdamlı 28 yaşındaki Abdulsamed, iyi maaşlı bir işi olmasına rağmen Kur’an’da haram kılınan faiz nedeniyle mortgage kredisi kullanmayı reddediyor. Ev alabilecek gücü olmasına rağmen, hâlâ ailesiyle yaşadığını ve bunun kendisi için “utanç verici” olduğunu dile getiriyor.

Abdulsamed’in durumu bireysel değil; aksine toplumsal bir dönüşümün yansıması. Genç Müslümanlar, özellikle Avrupa’da yetişmiş olanlar, dini kuralları kültürel geleneklerden ayırarak daha bilinçli bir şekilde yaşıyor. “Ev alamadığımızdan değil, almak istemiyoruz,” diyen Abdulsamed, bu tercihinden ötürü özel kira piyasasına yönelmiş. Ancak orada da uygun ev bulmak neredeyse imkânsız. “Yatırım yapmaktan çok, helal yaşamayı önemsiyorum,” diyerek hayat felsefesini ortaya koyuyor.

KUR’AN’IN EKONOMİ FIKHI: TİCARET HELAL, FAİZ HARAM

İsmail Mercimek, Kur’an’daki “Ticaret helaldir, faiz haramdır” ayetini temel alarak modern finans sistemine dair yorumlar yapıyor. Ona göre, birine borç verip fazladan bir şey istemek, ihtiyaç sahibi üzerinden kazanç elde etmek anlamına gelir ve bu durum İslam’da kabul edilemez.

Bu yaklaşım, sadece teolojik bir duruş değil; aynı zamanda ekonomik bir alternatif önerme çabasıdır. Çünkü İslam’ın faiz yasağı, üretimi ve ticareti teşvik eden, toplumsal refahı önceleyen bir model öngörür. Mercimek’in ifadesiyle, “Para üretimden kazanılmalı; faizle değil.”

AVRUPA’DA HELAL MORTGAGE MÜMKÜN MÜ?

Peki bu prensiplerle ev sahibi olmak mümkün mü? İngiltere ve bazı İslam ülkelerinde evet. Mercimek, yüksek lisans eğitimini aldığı İstanbul’dan örnekler vererek, helal mortgage sistemlerini anlatıyor. En bilinen iki model, Murabaha ve Musharaka sistemleri.

Murabaha modelinde, banka evi kendi adına satın alır ve üzerine kâr koyarak tüketiciye satar. Bu kâr, faizin yerini alır.

Musharaka sistemindeyse banka ve müşteri evi ortaklaşa alır. Müşteri, bankaya kira öderken zamanla hisseleri devralır. Süreç sonunda ev tamamen tüketiciye ait olur.

Bu sistemler, faizli krediye alternatif olarak geliştirilmiştir ve İslam hukukuna uygundur. Ancak Hollanda’daki bankalar bu modelleri sunmaya istekli değil. ING ve Rabobank sözcüleri, helal mortgage’a yönelik taleplerin sınırlı olduğunu ve sistemin uygulama maliyetlerinin yüksekliğini öne sürüyor.

İSLAM’DA ZORUNLULUK VE İSTİSNALAR

Elbette İslam’da “Darura” yani zorunluluk ilkesi de mevcut. Eğer kişi gerçekten başka hiçbir alternatif bulamazsa, faizli sisteme geçici olarak başvurabilir. Ancak Mercimek’e göre, böyle bir zorunluluğun olup olmadığı dikkatle sorgulanmalıdır. “Sıcak bir evim var, yemeğim var, ailemle geçimim iyi,” diyen Abdulsamed, bu istisnaya başvurmamayı tercih ediyor.

FAİZ GELİRİNDEN ARINMAK: MODERN BİR ZÜHD ANLAYIŞI

Hem İsmail Mercimek hem de Abdulsamed, istemeden de olsa bankalarda faiz kazancı elde ettiklerini, fakat bu paraları kendilerine harcamadıklarını belirtiyor. Mercimek bu parayı ihtiyaç sahiplerine bağışlıyor. Abdulsamed ise sabun ve tuvalet kâğıdı alıp camilere hediye ettiğini söylüyor. “Riba kirli bir şeydir, bari temizliğe harcansın,” diyerek kendince sembolik bir çözüm geliştiriyor.

YENİ NESİL MÜSLÜMANLAR: İNANÇTA DERİN, HAYATTA AKTİF

İsmail Hoca, genç nesil Müslümanların ebeveynlerine kıyasla İslam’ın kurallarına daha bilinçli yaklaştığını vurguluyor. “Daha bilgili, daha araştırmacı ve daha özgüvenliler. Kültürle değil, inançla hareket ediyorlar. Ayrıca mali açıdan daha güçlü olduklarından, kira ödemekten korkmuyorlar,” diyor.

Bu nesil, tüketimden çok anlam, kazançtan çok helallik peşinde. Ev almak, araba sahibi olmak gibi göstergeler yerine; ahlaki bütünlük, toplumsal katkı ve dini sadakat onlar için ön planda.

AYDINLIK, SADECE IŞIKLA OLMAZ

İsmail Mercimek’in hikâyesi, modern çağda dinin yalnızca geleneksel alanlarda değil; finans, ticaret ve günlük karar alma süreçlerinde de ne kadar etkin olabileceğini gösteriyor. O, ne sadece bir imam ne de sadece bir akademisyen. O, çağdaş meseleleri iman süzgecinden geçirerek açıklayan, topluma yön veren bir entelektüel din adamı.

“Kim demiş İmam’dan aydın olmaz?”
Rotterdam’dan yükselen bu ses, cevabını çoktan vermiş:
Olur. Hem de öyle bir aydın olur ki; karanlık sadece chalets değil, yönsüzlükten de kurtulur.

                                          ***************
WIE ZEGT DAT EEN ‘VERLICHTE IMAM’ NIET KAN BESTAAN?

De Rotterdamse geestelijke İsmail Mercimek overbrugt de kloof tussen islam en financiën…

İsmail Mercimek is niet alleen een religieuze leider, maar ook een stem op het gebied van islamitische financiën, jongerenbegeleiding en het moderne islamitische leven.

Hij beantwoordt de vraag “Kunnen God, geloof en geld samengaan?” met kennis, moed en een eigentijdse visie.

Geschreven door İlhan KARAÇAY:

In het hart van Europa, in de multiculturele stad Rotterdam, begeleidt een imam niet alleen in religie, maar ook op het gebied van financiën, ondernemerschap en modern leven. İsmail Mercimek, imam van de Mevlana Moskee, is een voorbeeldige figuur die het klassieke beeld van de imam volledig doorbreekt. Hij beantwoordt de vraag “Kunnen God, geloof en geld samengaan?” met een eigentijdse en moedige benadering.

Mevlana Moskee – Rotterdam: Een centrum van geloof en rede in moderne tijden.
Imam İsmail Mercimek: Niet alleen advies vanaf de preekstoel, maar ook oplossingen.

DE WEG VAN DE IMAM EINDIGT NIET BIJ DE MADRASA, HIJ BEGINT DAAR

İsmail Mercimek is niet slechts een prediker. Hij is ook een academicus met een master in islamitische financiën, en een denker die praktische oplossingen zoekt voor problemen die hij in de praktijk tegenkomt. Van dropshipping tot beleggen op de beurs, van betaalmethodes zoals Klarna tot hypotheekleningen – Mercimek informeert de gemeenschap over tal van onderwerpen.
Volgens hem moet kennis niet alleen op de kansel blijven, maar midden in het leven staan.
De vragen uit de gemeenschap zijn talrijk:

• “Is dropshipping halal?”

• “Is investeren via EFT toegestaan in de islam?”

• “Mag ik Klarna gebruiken op mijn website?”

• “Is het nemen van een hypotheek haram?”

  Mercimek geeft niet alleen juridische (fiqh) antwoorden op deze vragen, maar voegt er ook morele en sociale interpretaties aan toe. Volgens hem is een imam niet alleen iemand die het gebed leidt, maar ook iemand die religieuze begeleiding biedt volgens de behoeften van deze tijd.

EEN HUIS DROMEN OP GELOOF, NIET OP RENTE
Mercimek’s benadering vindt weerklank in echte levensverhalen. De 28-jarige Rotterdammer Abdulsamed weigert, ondanks een goed inkomen, een hypotheek vanwege het renteverbod in de Koran. Hij woont nog steeds bij zijn ouders, wat hij “beschamend” vindt, ondanks dat hij een huis zou kunnen kopen.
Abdulsamed’s situatie is niet individueel, maar weerspiegelt een bredere maatschappelijke verandering. Jonge moslims, vooral degenen die in Europa zijn opgegroeid, leven hun geloof bewuster, los van culturele tradities.
“We kopen geen huis niet omdat we het niet kunnen, maar omdat we het niet willen,” zegt Abdulsamed. Hij huurt liever privé, maar daar is het bijna onmogelijk om een geschikte woning te vinden. “Voor mij is halal leven belangrijker dan investeren,” legt hij zijn levensfilosofie uit.

DE ECONOMISCHE JURISPRUDENTIE VAN DE KORAN: HANDEL IS TOEGESTAAN, RENTE IS VERBODEN
İsmail Mercimek baseert zijn visie op de Koranverzen waarin staat: “Handel is toegestaan, rente is verboden.” Volgens hem betekent rente vragen over een lening dat men winst wil maken over de nood van een ander iets dat in de islam verboden is.
Deze houding is niet alleen theologisch, maar ook een poging tot het aandragen van economische alternatieven. Het islamitische renteverbod moedigt productie en handel aan, en streeft naar maatschappelijk welzijn. Zoals Mercimek zegt: “Geld moet worden verdiend door productie, niet door rente.”

IS EEN HALAL-HYPOTHEEK MOGELIJK IN EUROPA?

Is het mogelijk om onder deze principes een huis te kopen? In Engeland en sommige islamitische landen wel. Mercimek geeft voorbeelden uit zijn masterstudie in Istanboel over halal hypotheekmodellen. De twee bekendste zijn Murabaha en Musharaka.
Bij Murabaha koopt de bank het huis en verkoopt het met winst aan de klant. Deze winst vervangt de rente.
Bij Musharaka kopen klant en bank samen het huis. De klant betaalt huur en koopt geleidelijk het aandeel van de bank over. Aan het eind is het huis volledig van de klant.
Deze systemen zijn ontwikkeld als alternatief voor renteleningen en voldoen aan de islamitische wet. Maar banken in Nederland tonen weinig interesse. ING en Rabobank wijzen op de beperkte vraag en de hoge uitvoeringskosten.

NOODSITUATIES EN UITZONDERINGEN IN DE ISLAM
Natuurlijk kent de islam ook het principe van “darura” noodzaak. Als er echt geen alternatief is, mag men tijdelijk een rentesysteem gebruiken. Maar volgens Mercimek moet goed onderzocht worden of er werkelijk sprake is van nood.
“Ik heb een warm huis, eten en een goed leven met mijn familie,” zegt Abdulsamed, die ervoor kiest geen gebruik te maken van deze uitzondering.

ONTRENTENING VAN INKOMSTEN: EEN MODERNE VORM VAN ASCETISME
Zowel Mercimek als Abdulsamed geven aan dat ze soms rente ontvangen via hun bank, maar dat geld geven ze niet uit aan zichzelf. Mercimek doneert het aan behoeftigen. Abdulsamed koopt er zeep en toiletpapier van en schenkt dit aan moskeeën.
“Rente is iets onreins; laat het dan op zijn minst aan reinheid bijdragen,” zegt hij als symbolische oplossing.

EEN NIEUWE GENERATIE MOSLIMS: DIEPGELOVIG EN MAATSCHAPPELIJK ACTIEF
İsmail Mercimek benadrukt dat jonge moslims bewuster omgaan met geloof dan hun ouders.
“Ze zijn beter geïnformeerd, onderzoekend en zelfverzekerd. Ze handelen op basis van geloof, niet van cultuur. En financieel zijn ze sterker, dus ze zijn niet bang voor huren,” zegt hij.
Deze generatie jaagt niet zozeer consumptie of bezit na, maar zoekt betekenis, morele integriteit en religieuze trouw.

VERLICHTING KOMT NIET ALLEEN VAN LICHT
Het verhaal van İsmail Mercimek laat zien dat religie in de moderne tijd niet alleen een rol speelt in traditionele domeinen, maar ook in financiën, handel en dagelijkse beslissingen.
Hij is noch alleen een imam, noch slechts een academicus. Hij is een intellectuele geestelijke die hedendaagse kwesties belicht door het filter van geloof.

“Wie zegt dat een imam geen verlichter kan zijn?”
De stem die uit Rotterdam klinkt, heeft het antwoord al gegeven:
Jawel. En zo’n verlichter bevrijdt niet alleen van onwetendheid, maar ook van richtingloosheid.