Kitap: “Kırım Savaşları ve Sürgünler”

İSTANBUL, 30 TEMMUZ  2025 -18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı’nın 81. yılı vesilesiyle düzenlenen “Toplumsal Hafızada Kırım Savaşları ve Sürgünler” konferansında Feridehanum Şahin, Rusya’nın yüzyıllar boyunca Kırım Tatarlarına uyguladığı baskıları ve bu baskıların halk türkülerinde ve şiirlerinde nasıl yansıtıldığını anlatarak, TDAV tarafından yeni basılan “Kırım Savaşları ve Sürgünler” adlı kitabını tanıttı.

Feridehanum Şahin, Altuğ Fonu katkılarıyla Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları tarafından yayınlanan ‘Toplumsal Hafızada Kırım Savaşları ve Sürgünler’  isimli kitabı için Ankara’da bulunan Kırım Vakfı’nda “Tarih ve Kültür Konferansları” imza günü ve “Kırım Savaşları ve Sürgünler” adlı konferansının da 21 Haziran 2025 tarihinde gerçekleştirildiğini söyledi..

Kitabının temelinin 2016 yılında hazırladığı yüksek lisans tezi olduğunu aktaran Şahin, tez konusunun da yanlış anlamadan kaynaklanan bir gelişme sonucu ortaya çıktığını belirterek “Aslında hocamın verdiği bir ödevi yanlış anlayarak yola çıktım. Yüksek lisans tezimde de bu konudan başka bir şey yapamazdım. Çünkü ailemde sürekli türküler konuşulurdu ve anlatılırdı.” İfade etti.

Feridehanum Şahin, yüksek lisans tezinin kabul edilmesinin ardından 9 yıl geçtikten sonra Türk Dünyası Araştırmaları Vakfının (TDAV) yayınları arasında hayat bulan kitabının ilk tanıtımının da Kırım Tatar Sürgünü’nün 81. Yıl dönümünün arifesinde 17 Mayıs 2025 tarihinde yapıldığını hatırlattı.

Şahin, Prof. Dr. Valeriy Vozgrin’in 4 ciltlik “Kırım Tatar Tarihi”nden çok faydalandığını bunun yanında, halk bilimi çalışmaları kapsamında sözlü tarih ve tarih bilimini birleştirmeye çalıştığını anlattı.

Feridehanum Şahin’in 2016 yılında Gazi Üniversitesinde yüksek lisans tezi olarak kaleme aldığı çalışma, aradan geçen dokuz yılın ardından TDAV Yayınları tarafından kitaplaştırıldı. Danışmanı Prof. Dr. Fatma Ahsen Turan’ın sözlü tarih alanındaki birikimiyle şekillenen tez, Kırım Tatarlarının tarihî hafızasını taşıyan kapsamlı bir çalışmaya dönüştü.

Feridehanım Şahin, 2016 yılında Gazi Üniversitesinde yüksek lisans öğrencisiyken dönemin ödev konusunu yanlış anlaması sonucu bu çalışmayı hazırladığını, ancak ortaya derinlikli bir çalışmanın çıktığını belirterek, “Danışmanım Prof. Dr. Fatma Ahsen Turan 2016’dan beri ‘bu kitabı basmak lazım’ diye söylüyordu ama bir türlü kısmet olmadı. Ancak geçen senenin aralık ayında TDAV Yayın Yönetmeni Mehmet Töre Yıldırım bana ‘Sizin kitabınızı basmak istiyoruz’ diye yazdı. Ve bu kitap ortaya çıktı.” dedi.

“2016’da yazılan bir kitabın 2025’te basılması kulağa garip gelebilir,” diyen Şahin, aradan geçen sürede kitabın ana yapısının değişmediğini vurguluyor. Özellikle Kırım’daki sözlü tarih çalışmalarıyla ilgili bölümün aynı şekilde kaldığını belirten Feridehanım Şahin, Rus işgalinden sonra Kırım’a girişinin yasaklı olması nedeniyle güncelleme yapamadığını da ifade etti.

Kitabın en önemli amacının Kırım Tatarlarının yaşadığı tarihî süreci hem sözlü hem de yazılı belgelerle kayıt altına almak olduğunu söyleyen Şahin, “Bu kitapta sözlü tarih belgelerini; türkülerimizi, ağıtlarımızı, dörtlüklerimizi, şiirlerimizi tarihi belgelerle destekleyip böyle güçlü bir arşiv oluşturduk.” dedi.

Sözlü tarihin ve hikâyelerin de kitapta yer bulduğunu aktaran Şahin, özellikle Türkiye’de Kırım Tatarlarının sürgün hikâyelerinin yeterince çevrilmediğine dikkat çekerek, “Sürgün tanıklarının anlattığı çok az hikaye Türkçe’ye çevirildi. Daha çok da Kırım’da kaleme alınmışlar. Onları Türkçe’ye aktarmak hem de 4 ciltlik ‘Kırım Tatar Tarihi’ kitabını hazırlayan Prof. Dr. Valeriy Vozgrin’in çalışmalarını da biraz Türkiye’de tanıtmak istedim.” şeklinde konuştu.

Kitabın kapağı hakkında bilgi veren Şahin, özellikle “ağlayan yüz” temalı değil, umut ve direniş mesajı taşıyan bir fotoğraf seçtiğini belirtti. Kapakta, 1990 yılında Özenbaş’ta gerçekleştirilen ilk Hıdırellez kutlamasında Kırım Tatar fotoğraf sanatçısı Akim Seyitablayev tarafından çekilen sembolik bir kare yer alıyor. Fotoğrafta, kutlamaya katılan üç bin kişi görülüyor. Şahin, bu fotoğrafla halkın Kırım’a dönüş umudunu ve bugün hâlâ süren direncini vurgulamak istediklerini belirtti.

Şahin, “Bu hikâye ağlak bitmesin istedim. Çünkü sonunda zafer var. Halkımız Kırım’a döndü, her şeye rağmen hala ayakta ve kültürünü yaşatmaya devam ediyor.” ifadelerini kullandı.

TDAV Genel Müdürü Saadet Pınar Yıldırım da, Feridehanım Şahin’in “Kırım Savaşları ve Sürgünler” kitabının baskıya hazırlanmasında Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayın Yönetmeni Mehmet Töre Yıldırım’ın çok büyük emeğini olduğunu aktararak, “Feridehanum Şahin’in izini çok sürdü. Çok zor oldu ama yazara ulaştı ve bu kitabı okuyucularla buluşturduk. Baskıya hazırlanması aşamasında çok kıymetli sanat yönetmenimiz Vedat Osman Korkut çok titiz çalışmayla baskıya hazır haline getirdi. Tabi en önemlisi İnci Altuğ tarafından oluşturulan Altuğ Fonu desteğiyle kitap basıldı. Dolayısıyla İnci Hanıma bu destek için teşekkür ediyorum.” açıklamasında bulundu.

Konferans sonunda Feridehanum Şahin katılımcılara bire bir ilgilenip kitaplarını imzaladı.