Ukrayna’nın Kursk Operasyonu ile Savaşın Yeni Evresi

Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi (DİPAM) Başkanı Dr. Tolga SAKMAN, “Ukrayna’nın Kursk Operasyonu ile Savaşın Yeni Evresi” başlıklı yazısında, bu sefer saldırının, 2023 ve 2024 başlarında gerçekleştirilen çok sayıdaki saldırıda olduğu gibi, öncelikle Ukrayna yanlısı Rus uyruklu küçük birlikler ve diğer çeşitli yabancı oluşumlar tarafından yönetilmediğini dile getirdi.

Son bilgilere göre, Kursk taarruzlarına birkaç yeni Ukrayna tugayı daha dahil edildi ve zırhlı birlikler cephe hatlarına yakın bir yerde görülmeye başlandı. Moskova’nın açıklamasında Ukrayna güçlerinin ordunun 22. Mekanize Tugayı’na bağlı olduğu iddia edildi. Yani gönüllüler değil, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin deneyimli ve tecrübeli askerleri, Bakhmut bölgesi de dahil olmak üzere en ağır çatışmalarda deneyim kazanmış kişiler. Rusya’dan gelen bilgilere göre Ukrayna’nın bu operasyona tank ve zırhlı araçlarla desteklenmiş 1000’e yakın askerinin saldırısıyla başladı. Buna karşın Rusya Donetsk, Harkov ve Zaporizhia bölgelerinde devam eden çatışmalara büyük sayılarda intikale devam ediyor ve arkada yedek kuvvetler hazırlanıyor olsa da sınırın bazı kısımlarında karada daha zayıf ve daha düşük kalitede savunma gücü kalıyor. Rusya’nın Kursk sınırları, yeterli sayıda askerin görevde olmaması nedeniyle sınır kontrol güçleri tarafından kontrol ediliyordu. Daha sonra erlerle takviye edilmiş olsa da bunlar bu tür saldırılarda çok az deneyimi olan genç Rus askerleriydi. Ukrayna medyası, saldırının ikinci gününde Rusya’nın Kursk Oblastı’nda onlarca Rus askerinin Ukrayna’ya teslim olduğunu bildirdi.

Kursk bölgesinde “federal olağanüstü hal” ilan edilmesi, mevcut durumun ne kadar ciddi olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor. Rusya, yedek birliklerin konuşlandırılmasına ve tahliye emirlerine rağmen Ukrayna’nın ilerleyişinin hızını yavaşlatmayı başaramadı. Ukrayna, Kiev’in en büyük sınır ötesi saldırısını gerçekleştirmesiyle birlikte yaklaşık 1.000 kilometrekarelik Rus toprağının kontrolünü ele geçirdi. Bu, Moskova’nın Şubat 2022’de Ukrayna işgalini başlatmasından bu yana Kiev’in gerçekleştirdiği en derin sınır ötesi ilerleme. Diğer yandan Haziran 2023’te Wagner paralı askerlerinin ayaklanmasından bu yana Rus lider için en büyük meydan okuma.

Ukrayna Ordusu Neden Rus Topraklarına Girdi?

Ukrayna’nın sürpriz saldırısını çeşitli siyasi veya askeri nedenleri ve etkileri olduğu açık.

Ukrayna mümkün olduğunca çok Rus toprağını ele geçirerek Moskova üzerinde baskı kurmak istiyor. Bu, Rusya ile olası barış görüşmelerinde Ukrayna’nın elini güçlendirecektir. Rusya tarafından işgal edilen Ukrayna toprakları, Ukrayna tarafından işgal edilen Rus topraklarıyla takas edilebilir.

Askeri bir strateji olarak, Rus topraklarına ilerleme Ukrayna’nın tartışmalı bölgelerindeki nüfus için bir tampon bölge de oluşturabilir. Buna ek olarak ilerleme, Rus ordusunu zayıflatmayı amaçlıyor. Saldırının yoğunlaştığı Sudzha ekseni, ana tren hatlarından biri olan Lgov-Belgorod demiryolu üzerinde yer alıyor ve bu hat, Kharkiv’deki Rus Görev Grubu’nun ana lojistik deposu olan Belgorod’a gidiyor. Ayrıca Rusya’yı zor durumdaki sınır bölgesine daha fazla asker konuşlandırmaya zorlayabilir ve böylece Ukrayna’daki ana cephe hattı boyunca Rus ordusunu zayıflatabilir.

Tüm bu cephe taktikleri yanında Ukrayna genel askeri şartları da lehine çevirme arayışında. Bunlardan biri, Rus topraklarında varlık göstererek Putin’in Rus kırmızı çizgileri hakkındaki konuşmalarının ve sık sık nükleer tırmanış tehditlerinin Batı’yı korkutmak için tasarlanmış bir blöf olduğunu ortaya çıkarmak olduğunu görebiliriz.

Diğer yandan Ukrayna yönetiminin Rusya’ya ve özellikle de Batı’ya Ukrayna’nın sonunun gelmediğini göstermek için de bu operasyon önemli bir hareket. Kiev, Batılı silahların daha fazla sevkiyatıyla savaşı hala kazanabileceğini göstermek istiyor. ABD, Almanya ve diğer Batılı ortaklar Ukrayna’nın silahlarını doğrudan Rusya topraklarına saldırmak için kullanmasını uzun süredir yasaklamıştı. Ukrayna birlikleri ilk kez Mayıs ayında, Rusya’nın Kharkiv’e yönelik yeni saldırısının ardından izin almıştı, ancak bu yetki kendi bölgeleriyle sınırlı kalmıştı. Washington tarafından tedarik edilen ATACMS gibi uzun menzilli balistik füzeler hala sadece işgal altındaki Ukrayna toprakları için ateşlenebiliyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy, yaptığı açıklamada Ukrayna’nın “Rus ordusunun Sumi’mize saldırı düzenlediği bölgeleri” hedef aldığını söyleyerek operasyonun tamamen Ukrayna için bir güvenlik meselesi olduğunu belirtti. Mesaj, silahlarının operasyonda kullanılması konusunda tereddütleri olan Batılı müttefiklerini yatıştırmak için tasarlanmış gibi görünüyor. Amerikalı bazı siyasiler bu durumu olumlu karşılarken İngiltere ve İtalya gibi devletlerde olumsuz tavır devam ediyor.

Askeri nedenlerin yanında Ukrayna’nın ikincil kanallarla da Rusya’ya darbe vurma niyeti göz önüne alınmalı. Bölge ekonomi ve enerji için yüksek öneme sahip. Sudzha gaz transfer ve ölçüm istasyonları, Rus doğal gazının Avrupa’ya taşınması için Ukrayna gaz iletim sistemine tek giriş noktası. Reuters’ın verilerine göre, şu anda hala her gün Sudzha’dan yaklaşık 42 milyon metreküp gaz geçiyor. Toplam yıllık geçiş hacmi yaklaşık 14 milyar metreküp.[1]

Oblast başkenti Kursk, Sudzha’ya 81 kilometreden fazla uzaklıkta ve Kiev’in Kursk Nükleer Santrali’ni ele geçirmeyi hedeflediği fikri ortaya atılsa da Ukrayna’nın santrale ulaşması oldukça zor görünüyor. Buna karşın Kursk’taki çatışmaların nükleer santrale yaklaşma riskine karşın BM Nükleer Ajansı, iki tarafı “azami düzeyde itidal göstermeye” çağıran bir açıklama yayınladı. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi, tüm taraflara “ciddi radyolojik sonuçlara yol açabilecek bir nükleer kazayı önlemek için” önlem almaları çağrısında bulundu. Rusya Ulusal Muhafız Kuvvetleri, Kursk nükleer santralinin etrafındaki güvenliği artırdığını duyurdu.

Ukrayna’da ve Batı’daki gözlemciler arasında tartışılan konu, ne kadar büyüklükteki bir toprağı alma veya uzakları vurma ihtimali değil, operasyonun askeri amaçlarla mı yoksa olumlu bir PR’a duyulan ihtiyaçtan mı kaynaklandığı.

Bu saldırıyla, uzun süredir savaşan ve en son 2023 yazındaki karşı saldırıdan olumlu ilerleme sağlayamayan Ukrayna ordusuna bir başarı hikayesi ile motivasyon sağlandı. Aynı zamanda Kiev’in müttefiklerine Ukrayna ordusunun savaşta inisiyatifi ele geçirebileceği yönünde güçlü bir mesaj gönderdi. Bu mesaj özellikle ABD başkanlık seçimleri öncesinde önem taşıyor.(devam edecek-Rusya’nın Tepkisi)

***

Yazar hakkında