Çin’in Enerji Güvenliği Ekseninde Uyguladığı Enerji Politikasını Anlamak: Geleceğe Bakış-Geçmişe Dönüş

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Öğr. görevlisi ve Aylık Siyaset Toplum ve Ekonomi Dergisi (Kriter) yazarı Diren DOĞAN, Çin’in kendisini küresel arenada, karbonsuzlaştırma hareketinin ön saflarında konumlandırmak için mücadele ederken, temel amacının enerji güvenliği ve bağımsızlığı olduğunun aşikar olduğuna dikkat çekti.

Öğr. görevlisi Diren DOĞAN, “Küresel bir enerji arzı krizi, enerji ihracat devi Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı ve değişken bir ekonominin mevcut durumu sebebiyle kömür, Çin için kaçış rampası görevi görüyor” dedi.

Küresel enerjinin konuşulduğu bir düzlemde Çin Halk Cumhuriyeti’ne yer verilmemesinin imkansızlığından söz eden Diren DOĞAN, hatta dünyanın geri kalanından farklı bir yere oturtulmasının bile mümkün olduğunu, çünkü Çin’in, pek çok parametrede eriştiği liderlik makamını enerjide de farklı açılardan koruduğunun altını çizdi.

DOĞAN, bu kapsamda dünyanın en kalabalık nüfusuna ve en hızlı büyüyen ekonomisine sahip olan Çin’in, 2020 verilerine göre yaklaşık 145,46 exajoule ile dünyadaki en büyük birincil enerji tüketicisi ve paralel biçimde küresel karbondioksit emisyonlarının üçte birini oluşturan dünyanın en büyük karbon yayıcısı olduğunu ifade etti.

“Benzer şekilde Çin, dünya petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturan ABD’den sonra en büyük ikinci petrol tüketicisi, en büyük petrol ithalatçısı ve ABD, Suudi Arabistan, Rusya, Kanada ve Irak’tan sonra altıncı en büyük petrol üreticisidir” diyen Diren DOĞAN, “Doğal gaz noktasında Rusya, ABD ve İran’ın ardından dünyanın dördüncü gaz üreticisi, ABD ve Rusya’nın ardından üçüncü gaz tüketicisi ve yurt içi ihtiyacının yüzde 40’tan fazlasını ithalatla karşıladığı için aynı zamanda dünyanın en büyük doğal gaz ithalatçılarından da birisidir. Tüm bu göstergelere ek olarak, her biri küresel toplamın yaklaşık yarısını oluşturan tüketimi ve üretimi ile dünyanın en büyük kömür tüketicisi, üreticisi ve aynı zamanda da ithalatçısı olduğu gibi dünyadaki yenilenebilir enerji yatırımlarında da lider ülkedir” dedi.

Çin Rüyası Anlatısı

DOĞAN, bu göstergelerin genelinin küresel enerji pastasından devasa bir dilim alan Çin’i yansıttığı kadar, aslında bu pastanın oluşturulmasında yüksek katkıları bulunan bir Çin portresini de ortaya çıkardığını hatırlatarak, şunları söyledi:

“21. yüzyılın yükselen gücü olarak görülen Çin, özellikle 70’lerin sonlarına doğru kapılarını tüm dünyaya açmasının ardından ucuz toprak ve iş gücünün getirdiği sanayi yatırımlarıyla emtia-mamul arasındaki hassas dengenin merkezine oturmuş ve küresel tedarik zincirinin atardamarının geçtiği bir dünya fabrikası haline gelmiştir. Bu fabrika büyüdükçe içerisinde bulunan çarkları döndürecek enerji kendi içinde yetmemeye başlamış ve özellikle 2000’lerin ikinci çeyreğiyle, “yükselen küresel güç” rolünün paralelinde enerji bağlamında dışa bağımlılıkta artış yaşanmaya başlamıştır.

[Çin Devlet Başkanı Xi Jinping]

Klasik “Çin Rüyası” anlatısının üç bileşeni olan refah, ulusal yenilenme ve halkın mutluluğu hedeflerine giden yollardan biri olan yoksulluğun azaltılması, kişi başına düşen gelirin artırılması, ekonomik parametrelerin yükselmesi vb. ölçütlerin genelinin sağlanması için Çin’de işleyen fabrikanın dişlilerinin sürekli dönmesi gerekmektedir. Bu durum, öz kaynakların yetmemesiyle ortaya çıkan arz-talep dengesizlikleri sebebiyle sürekli bir enerji krizini doğurmaktadır. Çin’in bu krizle mücadele etmek üzere sarıldığı en temel enerji kaynağı kuşkusuz kömürdür. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in de ifade ettiği gibi Çin, kömür açısından zengin, petrol açısından fakir, doğal gaz açısından düşük kaynağa sahip bir ülkedir. Bu durum, Çin’i dünyanın en büyük kömür üreticisi ve tüketicisi olmaya yönlendirdiği gibi aynı zamanda ülkenin elektrik sisteminin neredeyse tamamını kömür enerjisine bağlayarak dünyanın en büyük kömürle çalışan elektrik santrali filosunun ev sahibi koltuğuna da oturtmuştur. Bu bağlamda Çin ihtiyacı olan petrolün yüzde 70’ini ve doğal gazın yüzde 50’si ithal ederken, ihtiyacı olan kömürün bizzat yüzde 90’ını kendisi üretmektedir”.

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Öğr. görevlisi Diren DOĞAN, kömürün Çin için taşıdığı anlamın “güven” kelimesinin ardında aranabilir ve özellikle 1949’da Çin Komünist Partisi’nin iktidara gelişinin ardından uzunca bir süre hem ABD hem de Sovyetler Birliği’nin eş zamanlı yaptırımlarına maruz kalan Çin için o dönemde kömürün bir bakıma sığınılacak liman olduğunu dile getirdi.

Diren DOĞAN, geçmişte uluslararası toplumdan izole olmanın yaşattığı deneyimlerin yanı sıra; bugün, enerji arz güvenliğini aynı zamanda bir ulusal güvenlik meselesi olarak tanımlayan Çin için kendi kendine yetmenin anahtarlarından birisinin de kömürde gizli olduğunu belirtti.

Diğer taraftan son yıllarda 21. yüzyılın küresel liderliğine oynayan ve “Sosyalist Modernleşme” hedefine sahip bir Çin için kendi deyimiyle “Kömür bir kahramandır ancak kömürün azaltılması ilerlemedir” görüşünün ağır bastığının görüldüğünü açıklayan DOĞAN, “Nitekim, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in 22 Nisan 2021’de İklim Liderler Zirvesi’nde gerçekleştirdiği; 2030’dan önce karbon emisyonunda pik seviyesini görme ve 2060’a kadar bunu sıfıra indirme hedefini vurgulayan konuşması, özellikle küresel karbon emisyonunun 1/3’ünden sorumlu olan bir ülke için atılmış büyük ve önemli bir adım olarak değerlendirilebilir” dedi.

Öğr. görevlisi Diren DOĞAN, bu kapsamda dünyadaki yenilenebilir enerji yatırımlarının lideri olan Çin için aslında bu enerji türünün, kömür dışında kendi kendine yeterliği sağlayabilecek başka bir enerji kaynağı olması açısından da oldukça önemli olduğunu kaydetti. (devam edecek)

[UHA Haber Ajansı, 12 Eylül 2022]