Zeytinyağında ihracat kısıtlamasının kaldırılması için gözler Bakanlıkta

* Zeytin ağacı varlığı 202 milyonun üzerine çıkaran Türk zeytincilik sektörü, 2022-23 sezonunun ilk yarısında ihracatını yüzde 144’lük artışla 220 milyon dolardan 556 milyon dolara yükseltti.

* Zeytincilik sektörünün ihracattaki rekor artışına en büyük katkıyı zeytinyağı sağladı. 2022-23 sezonunda sofralık zeytin dahil 1 milyar dolara ramak bir başarı gösterdi.

UHA / İnternational News Agency

2001 yılından web üzerinden ticaret, ekonomi, finans, yatırım, piyasalar alanında haber yayınlayan ve dünyanın 62 ülkesinden her gün izlenen Ticaret Gazetesi’nin köşe yazarı ve ekonomi basının tecrübeli ismi Seda GÖK, kaleme aldığı  “Zeytinyağında ihracat kısıtlamasının kaldırılması için gözler Bakanlıkta”  başlıklı yazısında, Sektörün, zeytinyağı ihracatı ile Türkiye’ye 423 milyon dolar döviz getirisi sağladığına dikkat çekiyor.

Seda GÖK yazısında, bu sezon tarihi bir rekor kıran zeytin zeytinyağı sektöründe, zeytin bahçelerinden güzel haberlerin de geldiğini, çiçeklenmenin iyi olduğu bir dönemi yaşayan zeytin bahçelerinin, sektörün olası bir iklim mağduriyeti yaşamaması halinde yeni bir rekora imza atacağının sinyallerini verdiğinin altını çiziyor ve bu sinyalin, sektörün stok yönetimi konusunda süreci doğru yönetmesi için de bir mesaj olarak yorumlandığını dile getiriyor.

“Zeytincilik sektörü ihracatta hedef olarak ise güncellemeye gitti ve yeni hedefini 1 milyar dolar olarak belirledi” diyen GÖK,  “Türkiye’de ‘Var Yılı-Yok Yılı’ kavramı ise ağaç varlığının 192 milyon adede yükselmesi ve 48 farklı ilde zeytincilik faaliyetinin başlamasıyla yerini ‘Az Yılı-Çok Yılı’na bıraktı. Bütün bunlara paralel bir şekilde sektör, ambalajlı ve markalı ihracatını artırmaya odaklandı. Geçtiğimiz yıllarda bakanlık nezdinde verilen desteklerin yeniden verilmesini talep eden zeytinyağı ihracatçısı, bunu ‘indirim modeli’ ile verilmesini istiyor” diyor.

Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçı Birliği tarafından Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat’a yapılan ziyarette sektörün bu talebini bir kere daha yenilediğini hatırlatan Seda GÖK, Heyetin, zeytin ve zeytinyağı sektörüne ait sorunlar ve çözüm önerilerine yönelik istişarede de bulunduğunu aktarıyor.

Bu sezon sektörün, tarihin en yüksek ihracat rakamına ulaştığına vurgu yağan Gazeteci Seda GÖK,  Sofralık zeytin ihracatının ise bir önceki sezona kıyasla tutar bazında yüzde 7 artarak 172 milyon dolardan 184 milyon dolara yükseldiğini, 31 Ekim’de sona eren 2022/23 zeytinyağı ihracat sezonunda ise 118 ülkeye ihracat gerçekleştirildiğini ve toplam zeytinyağı ihracatı miktar bazında yüzde 158 artarak 58 bin tondan 150 bin tona, tutar bazında ise yüzde 259 artarak 201 milyon dolardan 723 milyon dolara yükseldiğini hatırlatıyor.

Sofralık zeytin üretiminde dünyada lider ve zeytinyağında ise İspanya’dan sonra en büyük 2’nci üretici konumuna yükseldiğimiz 2022/23 ihracat sezonunda, üretimdeki rekor ile birlikte elde ettiğimiz başarıyla, toplam sektör ihracatımız 947 milyon dolara ulaştı ve sektör dünya pazarlarında çok önemli bir yer edindi. Bu rakamı önümüzdeki birkaç yıl içerisinde 1,5 milyar dolara, 2028’de ise 2 milyar dolar seviyesine çıkarmak hedefleniyor.

Sektörünün karşılaştığı en büyük engel, 1 Ağustos 2023 tarihi itibarıyla dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına, 22 Ağustos 2023 itibariyle de dökme ve varilli prina yağı ihracatına getirilen ihracat kısıtlamaları.

Türkiye’nin, 2022/23 sezonuna 50 bin ton zeytinyağı stoğuyla girdiğini yazan GÖK, şunları dile getiriyor:

“Rekolte ise 380 bin ton olarak tahmin ediliyor. Afrin’den gelen yaklaşık 50 bin ton zeytinyağı dikkate alındığında 480 bin ton düzeyinde zeytinyağı varlığının oluştuğu öngörülüyor. İç tüketim 160 bin ton civarında,150 bin ton ise ihracata gidiyor. Türkiye’nin yeni sezona yaklaşık 170 bin ton stok fazlasıyla gireceği tahmin ediliyor.

Tüm bunlara ek olarak, geçtiğimiz hafta UZZK 2023/24 sezonu için daha önce 179 bin ton olarak ilan ettiği zeytinyağı rekolte tahminini 185 bin ton olarak güncelledi. Sektör bu veriler ışığında Türkiye’nin zeytinyağı arzında panik olmasını gerektirecek bir durum söz konusu olmadığında birleşiyor”.

Ticaret Gazetesi’nin köşe yazarı Seda GÖK, “Son üç yılda zeytinyağına dört kez ihracat kısıtlaması getirildi. Bu kısıtlamaların piyasa üzerinde amaçlandığı gibi olumlu bir etkisi olmadığı ifade edilirken, fiyat artışlarını yavaşlatmakta yeteri kadar etkili olmadığı gibi, aksine üretici ve mal tedarikçilerini beklenti içine soktuğu ve yeterli miktarda mal arzı olmadığı için piyasayı daha da bloke ettiği belirtiliyor” diyor.

Depoda bekliyor değerini kaybediyor

Fiyatların kısıtlama uygulamasından bu yana yaklaşık yüzde 15-20 civarında artış gösterdiğinin de belirtildiğini dile getiren Seda GÖK, İhraç edilemediği için depolarda bekletilen zeytinyağlarının ise sıcak hava ve olumsuz depolama koşulları nedeniyle bozulmaya maruz kaldığını, asidite ve diğer kıymetli spektler zarar gördüğünü, yüksek kaliteli sızma yağların rafinajlık yağlara dönüştüğünü ve bunun da yüzde 30’luk bir değer kaybına neden olduğunda birleşildiğini yazıyor.

Sektör temsilcileri söz konusu kısıtlama uygulaması hem iç piyasada hem de ihracatta hiçbir olumlu sonuç doğurmadığı ve uygulanmaya devam edilmesi durumunda, sektörde telafisi mümkün olmayan hasarlara yol açacağını ifade ediyorlar. Zor şartlarda kazanılmış olan birçok pazarın bu nedenle kaybetme noktasına gelindiği belirtiliyor.

Gazeteci GÖK, İhracatın ve sektörün daha fazla zarara uğramaması için söz konusu kısıtlama kararlarının bir an önce gözden geçirilmesi gerektiğinde birleşen sektörün kanaat önderlerinin, serbest piyasa ekonomisi şartlarının devamının sağlanması ve ihracat kısıtlama uygulamalarının sonlandırılmasını talep ettiklerini ifade ediyor.

Ambalajlı ürünlerde uygulanan ihracat desteklerinin muhakkak tekrar getirilmesi gerektiği belirtilirken, sektör olarak zeytin ve zeytinyağına yönelik geçmişte uygulanmakta olan pozitif ayrımcılığın devam ettirilmesi ve önümüzdeki yıllarda ürünlere yönelik desteklemelerin farklılaştırılarak devamının sağlanması istendi.

Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat’ın Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu’yla yaptığı görüşme sonrasında iki taraftan da bir açıklama yapılmaması, zeytinyağında dökme ihracat yasağının kaldırılması ile ilgili bir karar çıkmadığı yorumlarına neden oldu. Zeytin üretim yörelerinde meyve tutumu sürecinde olan 170 milyon zeytin ağacının meyve tutumuna göre yasak kararının gözden geçirilmesi bekleniyor.

***

Yazar hakkında

Seda Gök kimdir?

1977 yılında İstanbul’da doğdu. Ortaokul ve lise eğitimini İstanbul Bakırköy Kız Lisesi’nde aldı. Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler Bölümü’nden mezun oldu. 1994-1999 yılları arasında Dünya Gazetesi İstanbul Genel Merkezi Araştırma Servisi’nde editör, 1999-2003 yılları arasında Dünya Gazetesi İzmir Bölge Müdürlüğü Haber Merkezi’nde muhabir olarak görev yaptı.

2003 yılı Temmuz ayında İzmir Deniz Ticaret Odası’nın aylık yayın organı olan MFL Dergisi’nin Haber Müdürlüğü görevini üstlendi. Nisan 2005’te Türkiye’nin ilk ekonomi gazetesi Ticaret Gazetesi’ne muhabir olarak geçti. Ağustos 2007-2012 yılları arasında TİCARET Gazetesi’nin haber müdürlüğü ve YARIN Dergisi’nin editöryal yönetmenliğini üstlendi.

2006 yılında AB Türkiye Delegasyonu tarafından düzenlenen üç aylık “Avrupa Birliği, Yerel Medya ve Gazetecilik” eğitimini Brüksel’de tamamladı. Denizcilik sektörüne yönelik haberlerde uzmanlaştı.

1 Ocak 2014 tarihinden itibaren TİCARET Gazetesi Ankara Temsilcisi olarak atanan Gök, halen YARIN Dergisi’ndeki görevine de devam ediyor.

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, İzmir Gazeteciler Cemiyeti Hasan Tahsin Gazetecilik Yarışması, Ekonomi Muhabirleri Derneği, Ege Bölgesi Sanayi Odası, İzmir Ticaret Borsası, İzmir Ticaret Odası tarafından düzenlenen gazetecilik yarışmalarında dereceleri bulunan Seda Gök, Ticaret Gazetesi’nde ‘Ekonomi Tarihi’nin 70. Yılı kitabını hazırladı. Seda Gök, bir dönem Kanal 35’te yayınlanan Z Raporu programında da görev aldı.

İrfan Gök ile evli ve iki çocuk annesi olan Seda Gök, 2010-2014 yılları arasında iki dönem Ekonomi Muhabirleri Derneği İzmir Şubesi’nde başkan vekilliği görevini yürüttü. Seda Gök aynı zamanda İzmir Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ve Sağlık Muhabirleri Derneği ve Enerji Gazetecileri Derneği’nin üyesi…