Ankara Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve SETA Hukuk ve İnsan Hakları Araştırmaları Direktörü Cem Duran Uzun, “2023 Seçimlerine Giderken Anayasal ve Hukuksal Tartışmalar” başlığı altında Perspektif açıdan SETA için kaleme aldı:
Seçim yılına girdiğimiz bugünlerde çok sayıda anayasal ve hukuki tartışma kamuoyunun gündemini işgal etmeye başlamıştır. 2023 seçimlerine giden bu süreçte; siyasi partilerin ve ittifakların yeni anayasa önerileri, hükümet sistemi teklifleri, başörtüsüne güvence getiren anayasa değişikliği teklifi, Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkında görülmekte olan kapatma davası ve bu dava kapsamında alınan tedbir kararı, bazı siyasiler hakkındaki ceza davaları ve TBMM’de ele alınan dokunulmazlık dosyaları siyasetin ve hukukun ortak gündemini belirleyen konu başlıkları olmuştur.
Bunların her birisi ayrı bir çalışmanın konusu olacak kadar kapsamlı meselelerdir. Bu sebeple bu perspektifte sadece seçim hukukuna ilişkin meseleler ele alınacaktır.
Son haftalarda sıklıkla gündeme taşınan; seçimlerin hangi tarihte yapılacağı, kim tarafından ve nasıl erkene alınabileceği, erkene alınması durumunda kaç gün içinde seçimin yapılması gerektiği, seçim takviminin nasıl işleyeceği ve 6 Nisan 2022’de Resmi Gazete’de yayımlanan Seçim Kanunu değişikliğinin hangi tarihten itibaren uygulanabileceği gibi çok sayıda soru seçim hukuku konusunda yeni tartışmaları tetiklemiştir.
Görüldüğü üzere önümüzdeki seçim sürecinde siyasal meseleler kadar çok sayıda hukuki meselenin de hem siyasetin hem de kamuoyunun gündeminde yer alması kaçınılmazdır…Seçim yılına girdiğimiz bugünlerde çok sayıda anayasal ve hukuki tartışma kamuoyunun gündemini işgal etmeye başlamıştır.
Bu konuyu daha önceki bir çalışmada ele aldığım için burada yeniden tartışmayacağım.
SEÇİMLERİ YENİLEME KARARI ALINMADIĞI TAKDIRDE 2023 SEÇIMLERININ TAKVİMİ
Meclis ve cumhurbaşkanı seçimlerinin günü ve takvimi Anayasa ve seçim kanunlarında belirlenmiştir. 1982 Anayasası’nda 2017’de yapılan 6771 sayılı Anayasa değişikliği gereğince cumhurbaşkanı ve meclis seçimleri beş yılda bir ve aynı günde yapılmaktadır (m. 77). Buna göre yeni hükümet sisteminde ister vaktinde isterse erken olsun cumhurbaşkanı ve meclis seçimlerinin birlikte aynı gün yapılması esastır.
Seçim kanunlarında bu konu daha ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun “Seçim dönemi, seçimin başlangıcı ve seçim günü” başlıklı 6. maddesinin 1. ve 2. fıkralarına göre:
Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri beş yılda bir Cumhurbaşkanı seçimi ile birlikte aynı gün yapılır. Bir önceki seçimin yapıldığı tarihten itibaren beş yılın dolmasından önceki son Pazar günü oy verilir. Oy verme gününden geriye doğru hesaplanacak altmış günlük sürenin ilk günü seçimin başlangıç tarihidir.
Benzer hükümler vazeden daha 6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun aynı kenar başlığa sahip 3. maddesinin 1. ve 3. fıkralarına göre ise: Cumhurbaşkanı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Cumhurbaşkanı ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev sürelerinin dolmasından önceki son Pazar günü oy verme günüdür. Görev süresi, birlikte yapılan bir önceki seçim tarihi esas alınarak belirlenir.
Oy verme gününden geriye doğru hesaplanacak altmış günlük sürenin ilk günü seçimin başlangıç tarihidir. Anayasa’daki ve bu iki kanundaki düzenlemelere göre 24 Haziran 2018 seçimlerinden sonra bu yıl yapılacak olan cumhurbaşkanı ve meclis seçimlerinin tarihi beş yıllık görev süresinin dolmasından önceki son Pazar günü olan 18 Haziran 2023’tür. Eğer meclis veya cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesi kararı almaz ise seçimler bu tarihte yapılacaktır. Ayrıca kanuna göre seçim takviminin başlayacağı tarih bugünden geriye doğru hesaplanacak altmış günlük sürenin ilk günü olacaktır.
Buna göre, 18 Haziran’dan geriye doğru hesaplandığında seçimlerin başlangıç günü 20 Nisan 2023 olarak tespit edilecektir. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) bu tarihten itibaren geçerli olacak adaylık işlemleri, seçmen listeleri, oy pusulaları, sandık kurulları, seçim günü işlemleri, seçim sonuçlarının ilanı gibi çok sayıda konuyu içeren seçim takvimini açıklayacaktır. Ancak son günlerde yapılan açıklamalar seçimin 18 Haziran 2023’ten önce yapılma ihtimalinin güçlendiğini ve 14 Mayıs’ın öne çıktığını göstermektedir. (devam edecek-SEÇİMLERİN YENİLENMESİ VEYA ERKENE ALINMASININ HUKUKİ BOYUTU)
Doç. Dr. Cem Duran UZUN, SETA Hukuk ve İnsan Hakları Araştırmaları Direktörü
***
[UHA Haber Ajansı, 25 Ocak 2023]
