İran-İsrail Çatışması: Tahran’ın Oyun Planı
A+
A-
UHA / İnternational News Agency
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) bünyesinde hazırlanan Kriter dergisinin Yayın Koordinatörü ve Ortadoğu Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, kaleme aldığı “İran-İsrail Çatışması: Tahran’ın Oyun Planı” başlıklı yazısında, İran ve İsrail arasında 1979 İslam Devrimi sonrasında ortaya çıkan düşmanlığın, 45 yıldan fazla bir süredir devam ettiğini ve her iki ülkenin birbirini varoluşsal düşman olarak tanımladığının altını çizdi.
Mustafa CANER, bu düşmanlığın zaman zaman yüksek gerilimli dönemlere yol açarak dolaylı çatışmalara neden olduğunu belirterek, bu noktada ABD’nin rolünü de göz önünde bulundurmak gerektiğini hatırlattı.
ABD’nin İran’a yönelik tavrının, olumsuz bir şekilde daha sert bir pozisyona dönüştüğünde, İsrail’in de bu durumdan güç alarak İran’a karşı daha sert bir politika izlediğini ifade eden CANER, ancak ABD’nin, İran ile daha yumuşak bir ilişki benimsediğinde, İsrail’in de ABD’den beklediği desteği alamadığı için daha dikkatli bir politika izlediğini söyledi.
“Son yıllarda özellikle Trump döneminin ardından, İran ve İsrail arasındaki gerilimin arttığı görülmektedir” diyen Mustafa CANER, şunları söyledi:
“Trump’ın “maksimum baskı” politikasıyla birlikte, İsrail’in doğrudan veya dolaylı olarak İran’a yönelik saldırıları artmıştır. İran içinde ve dışında birçok İranlı hedefe saldırı düzenlenmiş ve sabotaj eylemleri gerçekleştirilmiştir. Özellikle Suriye’deki İran unsurlarına yönelik hava harekatları sıkça gerçekleştirilmiştir. 7 Ekim saldırılarının ardından İran ve İsrail arasındaki gerilim daha da tırmanmıştır. İran, Hamas ve Hizbullah gibi örgütlere destekte bulunurken İsrail de zaman zaman Suriye’de İranlı komutanları hedef almış veya İran içinde gerçekleşen terör ve sabotaj eylemlerinin arkasında olduğu iddiasıyla İran makamları tarafından suçlanmıştır. Tüm bu faktörler, İran-İsrail gerilimini beslemiştir”.
İran’ın İsrail’e Saldırısı Nasıl Gerçekleşti?
CANER, Gerilimin, İsrail’in 1 Nisan’da İran’ın Şam’daki Büyükelçiliği’ne yönelik saldırısıyla daha üst bir seviyeye ulaştığını hatırlatarak, yedi kişinin hayatını kaybettiği bu saldırıda ölenler arasında üst düzey iki general de bulunduğunu ve bu saldırıya karşılık olarak İran’ın, 13-14 Nisan tarihlerinde gerçekleştirdiği misilleme saldırılarında yüzlerce insansız hava aracı, seyir ve balistik füzeyle ilk kez doğrudan İsrail hedeflerini vurduğunu belirtti.
İran’ın saldırısının İsrail’in hava savunma sistemleri ve ABD’nin yardıma gelmesiyle sınırlı bir maddi zarara neden olmasına rağmen, siyasi ve sembolik açıdan son derece önemli bir eylem olduğuna vurgu yapan Mustafa CANER, Söz konusu saldırıdan sonra İran ve İsrail arasındaki gölge savaş veya dolaylı çatışmanın doğrudan çatışmaya dönüştüğünün ifade edilebileceğinin altını çizdi.
İran’ın Saldırısının Amacı ve Önemi Nedir?
İran’ın son birkaç yıldır İsrail tarafından kendisine yönelik gerçekleştirilen saldırılara cevap verme amacı gütmekte olduğunun görüldüğünü belirten CANER, şöyle devam etti:
“Ancak asıl olarak İran’ı İsrail’e doğrudan saldırmaya yönlendiren faktör diplomatik bir temsilciliğin hedef alınmasıydı. Bu saldırı, İran kamuoyunun artan misilleme beklentilerine cevap verme ve İran’ın bölgesel caydırıcılığını sağlama amacı taşıyordu. Söz konusu temel hedefler doğrultusunda İran, İsrail’in kendisine yönelik gelecekte düzenlemeyi planladığı saldırıları engellemek ve bölgesel/küresel aktörlerin kendisini dikkate almalarını sağlamaya çalıştı”.
İran’ın saldırıyı önemli bir askeri başarı kazanacak şekilde kurgulamadığına değinen Mustafa CANER, “Saldırının hedefi daha çok sembolikti. Bu yüzden Suriye, Irak ya da kendi sınır bölgelerinden yoğun bir füze saldırısı yapmaktansa önceden haber vererek, düşük yoğunluklu ve Şiraz ile İsfahan gibi İsrail’e uzak vilayetlerden de füze fırlatarak saldırmayı tercih etti” dedi.
(SETA) Kriter dergisinin Yayın Koordinatörü ve Ortadoğu Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, İran’ın saldırısının aslında uzun yıllar üzerinde çokça spekülasyon yapılan füze kapasitesinin de test edilmesi anlamına geldiğini, buna bağlı olarak İsrail’in İran’ın muhtemel saldırılarını nasıl ve ne derece engelleyebileceğinin de İran tarafından gözlemlenmiş olduğunu ve tabiri caizse tarafların birbirlerini askeri olarak daha iyi tanımış olduklarını dile getirdi.
Mustafa CANER, İran’ın ayrıca kendi topraklarının en uzak köşelerinden bile İsrail’i vuracak füze teknolojisine sahip olduğunu göstermesi gibi bir sembolik hedefi olduğunun görüldüğünü ve önceden haber vermesinin İsrail’e hazırlık imkanı verse de bir taraftan da dehşet tablosu oluşturduğuna dikkat çekti.
CANER, Saldırıyı hedef alan İsraillilerin sığınaklara akın ederek korku dolu bir bekleyişe gark olduklarını ve böylece İran’ın psikolojik üstünlüğü sağlamaya çalıştığına vurgu yaptı.
“İran bu saldırıyı mutlak bir zafer olarak kendi kamuoyuna anlattı” diyen Mustafa CANER, “Diğer taraftan İranlı yetkililer, İsrail’in bir başka “hata” yapması durumunda artık hiç tereddütsüz doğrudan karşılık vereceklerini ilan etti. Saldırı İran için etkili bir imaj operasyonu şeklinde işlendi. İran bölgesel bir savaşı tetiklemek istemese de İsrail’in saldırıyı alımlama biçiminin tehlikeli sonuçlara kapı aralayacağı söylenebilir” dedi.
İsrail’in Cevabı ve İran’ın Tutumu
İran saldırılarının ardından İsrail yönetiminin öfkeli ve sert açıklamalar yaparken ABD’nin ise gerilimin büyümemesi adına İsrail’i frenlemeye çalıştığını hatırlatan Ortadoğu Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, “Ancak tüm çabalara rağmen 19 Nisan sabahı İran’daki bazı hedeflere İsrail tarafından hava saldırıları düzenlendi. Bu saldırılar, İran’ın saldırılarıyla kıyaslandığı zaman pek çok açıdan zayıf kalıyor. Belki tam da bu zayıflık, İran’ı bir başka misillemeye yöneltmemek adına stratejik bir tercih. İsrail’in saldırıyı üstlenmemesi ve resmi kanallardan sahiplenmemesi, hatta Ben Gvir gibi bazı siyasilerin saldırının çapından hoşnut olmaması, akıllara başka bir misilleme yapılıp yapılmayacağı sorusunu da getiriyor” şeklinde aktardı.
İsrail’in saldırısının bu haliyle Tahran yönetiminin oyun planına zarar vermediğini söyleyen Mustafa CANER, İranlıların uykusunu bölmeyen, çoğunun belki hala haberdar olmadığı bu saldırıların, İran’ın 13-14 Nisan misillemesinde elde ettiğini düşündüğü psikolojik üstünlüğe zarar vermemiş göründüğünü dile getirdi.
Siyaset Uzmanı Mustafa CANER, “Eğer İsrail bir başka saldırı düzenlemezse, mesele İran için kapanmış sayılabilir. Ancak Netanyahu hükümetinin işlediği insanlık suçlarının sonuçlarına katlanmamak adına İran ile savaşmayı bir kaçış bileti olarak gördüğü gerçeği hala ortada duruyor” şeklinde kaydetti.
***
Yazar hakkında
Mustafa Caner
Kriter Yayın Koordinatörü
2010’da Uludağ Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Aynı üniversitenin Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı’nda başladığı yüksek lisansını 2013’te tamamladı. 2023 yılında Sakarya Üniversitesinden Ortadoğu Çalışmaları alanında doktora derecesini aldı. 2012’den bu yana Sakarya Üniversitesi bünyesinde araştırma görevlisi olarak çalışıyor. 2014’ten beri çalışmalarına aynı üniversitenin Ortadoğu Enstitüsü (ORMER) çatısı altında devam ediyor. Çalışma alanları arasında bilhassa İran siyaseti ve sosyolojisi, Ortadoğu siyaseti ve Türkiye-Ortadoğu ülkeleri ilişkileri bulunuyor.
ETİKETLER: 1 Nisan 2024 | Şam İran Büyükelçiliği Saldırısı, abd, Dış Politika, Güvenlik, İran, İran-İsrail Gerilimi, israil, Yorum
Yorumlar
Benzer Konular
UHA HABER / BM, dünya nüfusundaki artış ile iklim değişikliğine bağlı kuraklık ve seller nedeniyle temiz suya erişim sıkıntısının giderek artacağı, 2050’de beş milyardan fazla kişinin içme suyuna erişemeyeceği uyarısı yaptı. Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı çeşitli kuruluşların katkısıyla hazırlanan “İklim Servislerinin Durumu 2021: Su” raporunda, temiz suya erişimin giderek zorlaşacağı...
8 Ekim 2021
Paris merkezli Sirice Araştırmacısı Pierre Grasser’e göre Şehid 136’lar göreceli olarak büyük ve düşük maliyetli kamikaze dronelar. Bu dronlar hedefine kalkıştan önce girilen GPS koordinatı ile ulaşıyor. Kalkıştan sonra otomatik pilotla uçan drone alçak irtifada ilerleyerek bir kaç yüz kilometre menzildeki sabit hedefleri vurabiliyor. TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı (TÜHA) Avrupa...
18 Ekim 2022
UHA HABER / Taliban’ın güç kazandığı Afganistan’dan komşu ülkeler ve Türkiye’ye kaçanların sayısının arttığı bildiriliyor. İçişleri Bakanlığı, Van’da tedbirlerin artırıldığını açıkladı. NATO birliklerinin çekilmesiyle radikal İslamcı Taliban’ın yeniden güç kazandığı Afganistan’dan göçün yoğunlaştığı bildirildi. Kabil merkezli düşünce kuruluşu Afganistan Analistler Ağı’ndan Thomas Ruttig, özellikle eğitimli Afganların burs ya da yatırımlar...
15 Temmuz 2021
ABD’de devam eden Halkbank ve Sezgin Baran Korkmaz’ın duruşmaları aynı gün yapılacak. ABD Anayasa Mahkemesi’nde devam eden Halkbank’ın temyiz talebinin değerlendireceği ilk duruşmanın 17 Ocak tarihinde yapılacağı açıklanmıştı. TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı (TÜHA)’nın ‘VOA’ya dayandırdığı New York kaynaklı Can KAMİLOĞLU’nun haberine göre, Utah eyaletinin Salt Lake City kentinde devam eden...
7 Aralık 2022
* Gazze Şifa Hastanesi Doktoru Fadya Malhis, hastanedeki zorlu koşulları TRT Haber’e anlattı. * Malhis, “Ne yakıt verdiler, ne ilaç. Yardımlar İsrail denetimiyle ülkeye giriyor. İstedikleri malzemeyi sokuyorlar. Sadece kefenler, eldiven ve maske var. Asıl ihtiyacımız olan tıbbi malzemeler yok” dedi. UHA / İnternational News Agency İsrail’in Gazze’ye saldırıları 21....
28 Ekim 2023
ABD Merkez Bankası FED, politika faizini üst üste dördüncü kez 75 baz puan artırdı. FED Başkanı Powell, faiz artışlarını durdurmayı düşünmek için erken olduğu mesajı verdi. ABD Kongre ara seçimlerine 6 gün kala anketlerde son durum. Biden ekonomi ve demokrasi gündemiyle seçmene seslendi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Londra temaslarınde...
4 Kasım 2022
* İsrail Gazze’de Hamas tünellerini ararken, ABD’de New York polisi sinagogun gizli tünellerini keşfetti. * Yahudiler için simgesel hale gelen ‘770 Eastern Parkway’ adlı sinagogda tüneller bulundu. Polis ile tüneli kazan Yahudiler arasında arbede yaşandı. UHA / İnternational News Agency ABD’de bir sinagogda yasa dışı olarak kazıldığı ortaya çıkan gizli tünel...
10 Ocak 2024
İsrail’in bombardımanı nedeniyle evinden kaçmak zorunda kalan Gazzeli Esma Ahmed, gece yarısı elektriği olmayan, barındıkları bir okulda doğum yaptı. UHA / Europe İnternational News Agency UHA Haber’in Şarku’l Avsat’a dayandırdığı AFP kaynaklı haberine göre, e doktor tam zamanında geldi, cep telefonunun ışığında çalıştı ve sağlık personelinin bulabildiği bir şeyle bebeğin...
7 Mart 2024