Irak ile Kuzey Irak Arasında Türkiye’ye Petrol İhracatı Gerilimi Çözülecek Mi?

* Türkiye-Irak ilişkisi, 12 yıl sonra tekrar ikili ilişkilerin iyileştirilmesi için büyük adımlar atılmıştır. Özellikle Ortadoğu’daki dengeleri değiştirebilecek büyük hamlelerin Türkiye tarafından yapılması dikkat çekmiştir.

* Detayı haberimizde!…

UHA / İnternational News Agency

Mehmet VANDAVİ, TEBA Ajansı Araştırmacı Gazeteci-Yazar

TEBA Ajansı’ndan Araştırmacı Gazeteci-Yazar Mehmet VANDAVİ, Türkiye’nin saygın, güvenilir Eskişehir merkezli düşünce kuruluşu Türk Dış Politikası Araştırma Merkezi  (TUDPAM) için kaleme aldığı “Irak ile Kuzey Irak Arasında Türkiye’ye Petrol İhracatı Gerilimi Çözülecek Mi?” başlıklı yazısını UHA Haber’e değerlendirdi.

Mehmet VANDAVİ, Türkiye-Irak ilişkisinin, 12 yıl sonra tekrar ikili ilişkilerin iyileştirilmesi için büyük adımlar atıldığını belirterek, özellikle Ortadoğu’daki dengeleri değiştirebilecek büyük hamlelerin Türkiye tarafından yapılmasının dikkat çektiğini hatırlattı.

Bölge’nin en büyük yeraltı kaynağı olan “petrol”ün, her zaman Ortadoğu için büyük savaş ve gerilimlere sebep olduğuna dikkat çeken VANDAVİ, özellikle petrol rezervlerinin büyük bir kısmının Irak’ta bulunmasının, savaş ve işgale maruz bırakılan ülkelerden sadece birisi olmasına neden olduğunu söyledi.

Araştırmacı Gazeteci-Yazar Mehmet VANDAVİ, son yıllarda cereyan eden  ve Türkiye-Irak’ı karşı karşıya getiren önemli konulardan birisinin de petrol sevkiyatı olduğuna vurgu yaptı.

Daha önce, IKBY petrolünün, Ceyhan Boru Hattı üzerinden Federal Hükümetten habersiz bir şekilde Türkiye’ye taşındığını dile getiren VANDAVİ,  sonrasında ise Türkiye’nin, Irak’a tazminat ödemek zorunda kaldığını hatırlattı.

Mehmet VANDAVİ, Son yıllarda Türkiye-Irak arasındaki ikili ilişkilerin normalleşmesinin ardından, IKBY petrolünün Türkiye’ye ihracatı için ilk olarak Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’nın girişimleri sonucu Ceyhan Boru Hattının tekrar açılmış ve prosedürlerin tamamlanması için çeşitli görüşmelerin yapıldığını açıkladı.

VANDAVİ, “Son olarak 19 Şubat 2024’te, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı Berris Ekinci ve heyeti, Irak’ı ziyaret ederek hem IKBY hükümeti yetkilileriyle hem de Irak hükümeti yetkilileriyle bir araya gelerek Kuzey Irak petrolünün Türkiye’ye sevkiyatını ele almış ve Türkiye hükümeti olarak sevkiyatın bir an önce başlaması gerektiğini belirtmiştir” dedi.

Irak Petrol Bakanının, petrol sevkiyatının tekrar başlaması için IKBY hükümetinin, Irak hükümetiyle anlaşması gerektiğini açıkça belirttiğini ifade eden Araştırmacı Gazeteci-Yazar Mehmet VANDAVİ,  şunları söyledi:

“Aksi takdirde petrol sevkiyatının başlamasının imkansız olacağı ifade edilmiştir. 25 Mart 2023’te Ceyhan Boru Hattı üzerinden IKBY petrolünün sevkiyatı durdurulmuştur. İki yıla yakın bir süredir çeşitli girişimler yapılsa da iki hükümetin anlaşması sağlanamamış ve Kuzey Irak’ta büyük bir krize daha yol açmıştır. İki hükümet arasındaki anlaşmazlık bölgeyi de etkilemiştir. Türkiye, iki hükümet arasındaki kriz çözümü için masada anlaşmaya varılması gerektiğini belirtmiştir. Kriz çözümünde, Irak Parlamentosunda bütçe yasasının onaylanmasının ardından petrol sevkiyatının başlaması sağlamak için girişimler hızlandırılmıştır. Bütçe yasasına göre, IKBY petrolünün çıkarılıp taşınması için 16 dolar olarak belirlenmiştir. İki hükümetin müzakereleri sonucu “Denetleme Komitesi” kurulduğunu açıklamış ve iki hükümetin petrol bakanları yapılan açıklamalarda, müzakerelerin olumlu yönde ilerlediğini belirtmiştir. Ancak iki hükümetin anlaşmasının ne kadar süreceği hakkında net bir tarih verilmemiş olsa da şu an için Kuzey Irak’tan çıkarılan petrolün taşınması için herhangi bir sorun kalmadığı açıkça söylenmiştir”.

Mehmet VANDAVİ, 6 Mart 2025’te, Irak Petrol Bakanlığın, IKBY Doğal Kaynaklar Bakanlığı ve IKBY Endüstrisi Birliği (APIKUR) arasında yapılan ortak komite toplantısında, Irak’tan Türkiye’ye Ceyhan Limanı’na uzanan petrol boru hattının yakında yeniden açılacağı açıklamasında bulunduğuna dikkat çekti.

VANDAVİ, “Ancak üç taraf arasında anlaşma imzalanmamıştır. Ayrıca yapılan toplantıda, Petrol Bakanlığı, Basra’da çıkarılan petrolün bir kısmını Ceyhan boru hattı üzerinden ihraç etmek istemesi toplantının ertelenmesine sebep olmuştur. Tarafların anlaşmazlığı ekonomik açıdan Irak’a daha çok zarar verse de bu durum değişmemektedir. Petrolün ihraç edilmesi için gerekli tetkikler yapıldıktan sonra, hem iki hükümet arasındaki anlaşma yürürlüğe girecek hem de Türkiye-Irak arasındaki Kuzey Petrol boru hattı gerilimi sona erecektir” açıklamasında bulundu.

Irak hükümetinin, Kuzey Irak hükümeti ile Türkiye arasında ticaret, turizm gibi alanlarda büyük çapta yaptırım projeleri hazırladığına vurgu yapan  Araştırmacı Gazeteci-Yazar Mehmet VANDAVİ, şöyle devam etti:

“Kuzey Irak petrolünün Türkiye üzerinden dünyaya taşınması büyük önem taşımaktadır. Hem Bağdat- Erbil arasındaki anlaşma hem de Türkiye, Irak ve Kuzey Irak arasındaki anlaşmalar, petrol ihracatının ilerlemesi ve kesilmemesi açısından önemle takip edilmektedir. İki yıldır Ceyhan Boru Hattı’ndan Türkiye’ye petrol ihracatının durması, Irak’a 20 milyardan fazla zarar vermiştir. Bir yandan ABD’nin sevkiyatın başlaması ile ilgili baskı yapması ve Rusya’nın bu bağlamda destekleyici rolü, iki hükümet arasındaki sorunların çözülmesine katkı sağlamıştır. Ayrıca IKBY Petrol Endüstrisi Birliği, ABD’ye memnuniyetini dile getirmiştir. Şunu belirtmek gerekir ki bundan sonraki IKBY petrolünün ihracatı, Irak hükümeti tarafından denetlenecek ve Irak Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) aracılığıyla Ceyhan Boru Hattı üzerinden yapılacaktır. Petrolün geliri ise Irak Petrol Bakanlığı’na aktarılacaktır. Yapılan anlaşma doğrultusunda ilk aşamada 185 bin varil petrol ihraç edilecek; denetim prosedürlerine göre ilerlenirse miktar artacaktır”.

Sonuç

TEBA Ajansı’ndan Araştırmacı Gazeteci-Yazar Mehmet VANDAVİ, Türk Dış Politikası Araştırma Merkezi  (TUDPAM) için kaleme aldığı “Irak ile Kuzey Irak Arasında Türkiye’ye Petrol İhracatı Gerilimi Çözülecek Mi?” başlıklı yazısının ‘Sonuç‘ bölümünde ise, Irak’taki iki hükümet arasındaki anlaşmalar doğrultusunda petrol ihracatının herhangi bir sekteye uğramaması için her iki tarafın da anlaşmalara uyması gerektiğini açıkladı.

Mehmet VANDAVİ, şu ana kadar (Ceyhan Boru Hattı’ndan) petrol ihracatının durmasının Irak’a 20 milyardan fazla ekonomik açıdan zarar verdiğini hatırlatarak, “Türkiye-Irak arasındaki IKBY petrol ihracatındaki anlaşmazlık, her yönden iki devlete zarar vermiş ve güven sarsılması yaşanmıştır; Türkiye Irak’a tazminat ödemek zorunda kalmıştır. İki ülke arasındaki petrol geriliminin kökten çözülmesi, büyük ekonomik, ticari, turizm ve birçok alanda yaptırımlara yol açacak ve iki ülke arasındaki ilişki hiç olmadığı kadar güçlü kılacaktır” şeklinde kaydetti.