Hollanda’daki Hükümet Krizi Ekseninde Ekonominin Nabzı

* Detayı bültenimizde!…

UHA/  İnternational News Agency

TÜHA/ TÜRKUAZ İnternational News Agency

HOLLANDA, 06 TEMMUZ 2025 – Uluslararası Diplomatik İlişkiler, Akademik Araştırmalar ve Eğitim Derneği (UDİAD), Avrupa Araştırmalar Merkezi’nden Analist Deniz ERBEK,  UDİAD için kaleme aldığı  “Hollanda’daki Hükümet Krizi Ekseninde Ekonominin Nabzı” başlıklı analizinde, Hollanda ekonomisinin büyük ölçüde dış ticarete bağımlı ve GSYİH’nın yüzde 83’ünü ihracat, yüzde 72’sini ise ithalatın oluşturduğuna dikkat çekti.

Deniz ERBEK,  Küresel arenada önemli bir güç merkezi olduğunu defalarca kanıtlayan Hollanda ekonomisinin, gerek Avrupa’daki rakipleriyle gerekse de küresel çaptaki rakipleriyle rekabet ederek, ülkeyi yabancı işletmelerin yatırım yapması için davetkâr, istikrarlı ve ödüllendirici cazip bir seçenek haline getirdiğinin altını çizdi.

Analist Deniz ERBEK, “Güçlü bir ekonomiye, yüksek yaşam kalitesine ve kapsayıcı bir ortama sahip olan Hollanda, Avrupa’nın kalbindeki stratejik pozisyonuyla hem Avrupa’ya hem de küresel pazarlara açılan bir kapı vazifesi görmekte, çeşitli endüstri ve işletmelerin doğurmuş olduğu iş fırsatları dolayısıyla göçmenleri kendine çekmektedir. Ancak, Hollanda’da 2024 Avrupa Parlamentosu seçimlerinin göçmen karşıtı önlemler vadeden Özgürlük Partisi (PVV) lideri Geert Wilders ve üç sağcı parti ile kurduğu koalisyonun zaferiyle sonuçlanması, göç konusunda birtakım endişeleri beraberinde getirmiştir” dedi.

Wilders Liderliğinde Hollanda Hükümeti

Hollanda’da aşırı sağcı ve İslam karşıtı siyasetçi Geert Wilders liderliğindeki koalisyon ve Dick Schoof başkanlığındaki yeni Hollanda hükümetinin resmen 2 Temmuz 2024 tarihinde göreve başladığını hatırlatan ERBEK, şunları söyledi:

“2025’in ilk çeyreğinde, GSYİH büyümesi 2024’ün dördüncü çeyreğindeki yüzde 0,4’ten düşerek çeyrek bazında %0,1’e geriledi. İşsizlik oranı, 2024 yılının ortasında yüzde 3,6’dan 2025 yılının başında yüzde 3,8’e yükseldiği görülmektedir. Ülkede iş güveni Mayıs 2025’te Nisan ayındaki -3.3 oranından -3.9’a düşerek yirmi yıllık ortalama olan -1.3’ün altına indi ve özellikle endüstriyel üreticiler arasında gelecekteki üretim konusunda iyimserliğin azalması sebebiyle Mart ayından beri en düşük seviyeye indi.

Hollanda’nın ticaret fazlası, bir önceki yıla göre 2025 yılının Mart ayında 13.33 milyar avrodan 12.45 milyar avroya daralmasıyla birlikte ithalat, AB (yüzde 3,3) ve AB dışı ülkelerden (yüzde 4) artan alımların etkisiyle yıllık yüzde 3,7 oranında artış göstererek 59.15 milyar avroya yükseldi”.

Trading Economics’in haberine göre, vergi değişimleri ile yeni çevre bölgesi kurallarının ardından sanayi malları öncülüğünde ihracatın yüzde 0,8 oranında, ithalatın ise yüzde 0,1 oranında düşerek ticaret fazlasını daralttığını, hükümet ve sağlık sektörünün büyüklükleri sebebiyle olumlu katkıda bulunsa da madencilik, tarım, iş hizmetleri ve sanayide düşüşler yaşandığının görüldüğünü dile getiren Analist Deniz ERBEK, “Hollanda Merkezi İstatistik Bürosu’nun (CBS), 2025 yılının Nisan ayında yüzde 4,1 olarak açıkladığı enflasyon oranının, Mart ayındaki yüzde 3,7’lik enflasyona göre artış gösterdiği anlaşılmaktadır. CBS’nin açıkladığı verilere göre, 2025 yılının ilk çeyreğinde satılık konut fiyatlarının neredeyse tüm belediyelerde artış gösterdiği ve ülke genelinde fiyatların geçtiğimiz yıla kıyasla yüzde 10,9 oranında yükseldiği görülmektedir” dedi.

ERBEK, Fabian Bornhorst liderliğindeki bir IMF ekibinin, 2025 Madde IV istişaresini gerçekleştirmek üzere 7-20 Mayıs tarihleri ​​arasında Hollanda’ya gerçekleştirdiği ziyaretin ardından Hollanda ekonomisinin son yıllarda şoklarla güçlü bir biçimde başa çıktığını, ancak dayanıklılığının ticaret gerginlikleri ve jeoekonomik sorunlar nedeniyle test edilmeye devam ettiğini belirttiğini hatırlattı.

Hollanda Hükümeti Fiilen Çöktü!

Müslüman karşıtı ve göçmen karşıtı görüşlere sahip olan Wilders’ın, koalisyon ortakları ile görüşmesinde göçü azaltmak amacıyla 10 maddelik kapsamlı bir göç paketini öneriye sunduğunu söyleyen Analist Deniz ERBEK, “Geert Wilders, bu teklifine yanaşmayan koalisyon üyelerini, görüşmeden önce hükümetten çekilmekle tehdit etmişti, fakat bu tehdide rağmen görüşmelerden bir sonuç alamadı. Görüşmenin ardından, Hollanda’nın aşırı sağcı Özgürlük Partisi 3 Haziran 2025 tarihinde ülkenin iktidar koalisyonundan çekilerek Hollanda hükümetini fiilen çökertti. Parti lideri Geert Wilders, yaptığı bu hamlenin sorumlusunun koalisyon ortaklarının göç kısıtlamaları ile ilgili yeni bir öneri paketini onaylamayı reddetmesi olduğunu ifade etti” şeklinde ifade etti

ERBEK, Hükümetin çöküşünün, Hollanda’daki bir NATO zirvesinden yalnızca birkaç hafta önce gerçekleşmiş olup, Avrupa Birliği’nin beşinci büyük ekonomisi ve büyük ihracatçısı için tarifeler savaşının belirsizliğinin ardından yeni bir belirsizlik sürecini başlatmış olduğunu ve Göç konusunun, 2023 yılında da Mark Rutte yönetimindeki hükümetini devirdiğini belirtti.

Hükümet Krizinin Hollanda Ekonomisine Etkileri

Deniz ERBEK, ABD Başkanı Trump’ın başlatmış olduğu tarifeler ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın yarattığı belirsizliklerin Hollanda ekonomisi için hükümet krizinden önce en önemli risk olduğuna vur yapayarak, Trump’ın tarife savaşının belirsizliği üzerine Hollanda hükümetinin çökmesi ve bu çöküşün yarattığı siyasal belirsizliğin  de eklendiğinin altını çizdi.

Deniz ERBEK, Hollanda Merkez Bankası’nın (DNB) 6 Haziran 2025 tarihinde yaptığı açıklamaya göre, ABD’nin uyguladığı gümrük tarifelerinin üzerine hükümetin çöküşü ve bu çöküşün yarattığı siyasal belirsizliğin etkisiyle, 2025–2027 yıllarındaki daha önce yüzde 1,5 olarak beklenen büyümenin yüzde 1 civarında kalacağını belirttiğine işaret etti.

“Çünkü ticaret engelleri verimliliği azaltırken, belirsizlik ortamı yatırımcıların ve tüketicilerin güvenini, dolayısıyla yatırımları ve harcamaları olumsuz etkileyeceği için ekonomik istikrarı bozar” diyen Analist ERBEK, şöyle devam etti:

“Dolayısıyla Hollanda ekonomisi, gerek küresel değer zincirlerine güçlü entegrasyonu gerekse AB ticareti için bir lojistik merkez olması sebebiyle küresel ticaretteki yavaşlamadan etkilenecektir.8 Bu senaryoda büyümenin neredeyse durabileceğini, ancak tarifelerin kaldırılması durumunda büyümede 0,3 puan artış, enflasyonun ise 2025’te yüzde 3’e, 2026–27’de ise yaklaşık yüzde 2,6’ya gerilemesi beklenmektedir.10 İktisadi büyümenin yavaşlaması veya durma noktasına gelmesi, sağlık ve sosyal güvenlik gibi alanlarda artan harcamalarla birlikte büyüme sorununun vergi gelirlerinde düşüşe sebep olması ve hükümetin beklenmedik giderler karşısında savunmasız kalması kamu maliyesinde yol açacağı riskler arasındadır.

Deniz ERBEK,OECD’nin yayımladığı raporda, daha yüksek tarifelerin küresel arenada yarattığı ticaret belirsizliği nedeniyle dış talebin zayıflayacağının bildirildiğini belirterek, Hollanda’nın, Almanya’dan sonra Avrupa Birliği’nin hem en büyük mal ithalatçısı hem de en büyük mal ihracatçısı konumunda olduğunu, ancak ABD’de yaşanacak olası bir resesyonun, küresel taleple birlikte Hollanda’nın ihracatını ve yatırımını da olumsuz etkileyeceğini anlattı.

ERBEK, Rabobank ekonomistlerinin yayımladığı üç aylık bir raporda ise, Hollanda’nın büyük yapısal zorluklarla başa çıkabilmesi için istikrarlı bir hükümetin şart olduğunu ve oldukça dışa açık olan Hollanda ekonomisinin dış ticarete bağımlı olması sebebiyle dünya ticaretindeki ani değişikliklere karşı da ekstra savunmasız olduğunun belirtildiğini  vurguladı.

Sonuç ve Değerlendirme

Hollanda hükümetinin 3 Haziran 2025’te Müslüman ve göçmen karşıtı olan Geert Wilders liderliğindeki Özgürlük Partisi’nin koalisyondan çekilmesiyle birlikte çökmesinin, siyasi istikrarı zedeleyerek yatırımcıların ve tüketicilerin güvenini de zedelediğini  ifade eden Analist Deniz ERBEK, “Bu durumlar Hollanda ekonomisinde kısa, orta ve uzun vadede çeşitli reaksiyonlara yol açabilir. Tarifeler davasının yarattığı belirsizlik üzerine hükümet krizinin yarattığı belirsizlik eklenince, bu reaksiyonların salt iç politika bağlamında gerçekleşecek siyasi tartışmalar -koalisyon dengeleri, yeni seçim süreci- ile sınırlı olmayıp, küresel etkileri olan bir kırılma olduğu söylenebilir. Bu durum, Hollanda’nın Avrupa Birliği’ndeki konumu, dış politika ve meydana gelen belirsizlik ortamı nedeniyle yatırımların duraksaması üzerinde de önemli ölçüde risk oluşturmaktadır. Hükümetin çöküşü gibi ani siyasal değişimlerin etkisi iktisadi yaşamda ekonomik büyüme, enflasyon, işsizlik, bütçe açığı ve dış ticaret dengesi açısından önem arz etmekte” olduğunu açıkladı.

Deniz ERBEK, Yeni seçimlere kadar geçici hükümetin sınırlı yetkisinin -sadece temel işleyişi sürdürebilecek ölçüde- olması nedeniyle büyük ölçekli kararlar alınamayacağını, pasif bir ekonomi yönetimi olacağı anlamına geldiğini aktardı.

Pasif, bekleme durumunda olan bir ekonomi yönetiminin ne yazık ki karar alma gecikmeleri nedeniyle ekonomik büyüme zayıflığına, politik belirsizlik nedeniyle yolunu kaybeden piyasada yatırım ve harcamalarda durgunluğa yol açabileceğini söyleyen Deniz ERBEK, “Dolayısıyla, ekonomik dinamizmin zayıflamasına engel olmak için yönetimin beklemede olmak yerine krizin etkisini sınırlamaya, belirsizlik etkisini minimuma indirmeye yönelik planlarla istikrarlı aktif bir strateji benimsemesi oldukça önemli” olduğunu kaydetti.