Gazeteci Mustafa SALMAN ‘Ekonomi Görünüm’de, geçen hafta Emtia piyasasında yaşanan jeopolitik belirsizlikleri ele aldı

TÜHA Haber’den Gazeteci Mustafa SALMAN ‘Ekonomi Görünüm’de, Emtia piyasasında geçen hafta jeopolitik belirsizlikler ve ABD Başkanı Donald Trump’ın vergi tarifelerine yönelik endişelerle birlikte karışık bir seyir izlenirken, gözler bu hafta açıklanacak istihdam verileri ile tarifelerinin olası etkilerine çevrildi.

UHA / İnternational News Agency

*** Trump, seçim kampanyasında Kanada, Meksika ve Çin’den ithal edilen ürünlere tarife getireceği söylemlerini gerçekleştirdi. 

ABD Başkanının imzaladığı kararname ile Kanada ve Meksika’dan yapılan ithalata yüzde 25, Çin’den yapılan ithalata ise yüzde 10 ek gümrük vergisi getirildi. Kararnamede, Kanada’dan ithal edilen enerji kaynaklarına ise yüzde 10’luk daha düşük bir tarife uygulanacağı belirtilirken, tarifelerin 4 Şubat’ta ABD yerel saatiyle gece yarısından sonra yürürlüğe gireceği kaydedildi.

Öte yandan, bir “misilleme maddesi” de içeren kararnamede, söz konusu ülkelerin misilleme yapmayı seçmesi halinde tarifelerin artırılabileceği aktarıldı. Analistler, açıklamanın geçen haftanın son gününde yapılması nedeniyle etkilerinin bu hafta içinde daha net hissedilebileceğini belirterek, ABD’ye yönelik olası misillemelerin özellikle ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’te tarım ürünlerinde oynaklığa yol açabileceğini kaydetti.

Bununla birlikte, Trump’ın uygulayacağı politikaların enflasyonist baskı oluşturabileceği ve bu durumun ABD Merkez Bankasının (Fed) enflasyonla mücadelede elde ettiği kazanımları tehlikeye atabileceğine ilişkin kaygılar da fiyatlamalar üzerinde etkili oldu. Öte yandan, jeopolitik belirsizlikler ve Trump’ın yeni gümrük tarifeleri planlarına yönelik endişeler, güvenli liman talebini de artırarak altın fiyatlarını rekor seviyeye taşırken, değerli metaller de pozitif seyretti.

Geçen hafta ons altın, 2 bin 817 dolar seviyesine ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. 2024’ü 2010’dan bu yana en güçlü yıllık performansla tamamlayan ons altın, böylece 2025’e de güçlü bir başlangıç yapmış oldu. Bu gelişmeler ile ons bazında fiyatlar, geçen hafta altında yüzde 1 ve paladyumda yüzde 3,5, platinde 3,3 yüzde, gümüşte yüzde 2,2 arttı.

– Tarifelerden baz metallerde etkilendi

Trump’ın uyguladığı tarifeler geçtiğimiz hafta baz metaller üzerinde de etkili oldu. Küresel madencilik şirketi Broken Hill Proprietary Company, Güney Avustralya’daki bakır izabe ve rafineri tesislerinin genişletilmesini desteklemek amacıyla iki mühendislik firmasıyla anlaşmaya vardı. Bu projeler arasında, dünyanın en büyük bakır projelerinden biri olan Olympic Dam da yer aldı. Şirket, Cuma günü mühendislik şirketleri Fluor Australia ve Hatch ile önerilen genişlemeyi aşamalı olarak gerçekleştirmek için sözleşmeler imzaladı.

Dünyanın en büyük bakır üreticilerinden Şili’nin bakır üretimi, aralık ayında yıllık bazda yüzde 14,3 artarak 566 bin 547 tona ulaştı. Şili Ulusal İstatistik ajansının (INE) geçen hafta yaptığı açıklamaya göre, bu artış ülkedeki madencilik sektöründeki toparlanmanın bir işareti olarak değerlendirilebileceği kaydedildi.

Öte yandan analistler, Kanada’da Quebec eyaletinin alüminyum üretiminde dünyada 4. sırada yer aldığını belirterek, Trump’ın uyguladığı tarifelerin alüminyum piyasaları üzerinde bir etki yaratabileceğine dikkati çekti. Baz metallerde tezgah üstü piyasada geçen hafta fiyatlar libre bazında bakırda yüzde 0,8, alüminyumda yüzde 0,7, nikelde yüzde 2,3, ve çinkoda yüzde 2,8 azalırken, kurşunda yüzde 0,5 arttı.

– Fed’in faiz kararı petrol fiyatlarının gerilemesinde etkili oldu

Petrol fiyatları geçen hafta, Trump’ın yeni ticaret politikalarına yönelik açıklamalarının ve Suudi Arabistan ile Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyelerinden petrol fiyatlarını düşürmelerini talep etmesinin fiyatlanmasıyla ardından haftaya düşüşle başladı. Fed’in faiz oranını sabit tutması ve Fed Başkanı Jerome Powell’ın politika duruşunu ayarlamak için acele etmelerine gerek olmadığını açıklaması petrol fiyatlarının gerilemesinde etkili olan başka bir unsur olarak öne çıktı.

Amerikan Petrol Enstitüsü (API) geçtiğimiz hafta yayınladığı raporda, ABD’nin ticari ham petrol stoklarına göre 2 milyon 860 bin varil arttığını öngördü. Piyasa beklentisi, stokların 3 milyon 700 bin varil artacağı yönündeydi. ABD Enerji Enformasyon İdaresinin (EIA) ABD’de petrol stoklarının arttığına işaret eden veriler fiyatları baskıladı.

EIA’nın haftalık petrol raporuna göre, ABD’nin ticari ham petrol stokları, yaklaşık 3 milyon 500 bin varil artışla 415 milyon 100 bin varil seviyesine yükseldi. Beklentiler, stokların yaklaşık 2 milyon 860 bin varil artacağı yönündeydi.

Avrupa Birliği’nin, 2022’de Rusya doğal gaz krizine karşı uygulamaya koyduğu doğal gaz fiyat sınırlaması, yürürlüğe girmesinden bu yana hiç uygulanmadan sona erdi. Bununla birlikte, doğal gaz fiyatları havaların ısınmasıyla iyileşen iklim koşulları, jeopolitik ve siyasi gelişmeler ile birlikte geçen hafta satıcılı bir seyir izledi.

Bu gelişmelerle Brent petrolün varil fiyatı geçen haftayı yüzde 2 azalışla kapatırken, New York Ticaret Borsası’nda işlem gören doğal gazın İngiliz termal birimi (MMBtu) cinsinden fiyatı da yüzde 10,3 azalışla tamamlandı.

– Trump’ın tehdidi kahveyi rekora götürdü

Geçen hafta tarım emtia, tarife endişelerinin yanı sıra iklim koşullarından da etkilenirken, olası bir ticaret savaşı endişesi piyasalar üzerinde etkili oldu.

Analistler, Trump’ın tarifelerle tehdit ettiği ülkelerde, misillemelere ve ticaret savaşlarına yol açabileceğini, bunun da ABD’nin tarım ihracatını olumsuz etkileyebileceğini belirtti.

Öte yandan, Hindistan’ın şubat ayında ortalamanın üzerinde sıcaklıklarla karşılaşması bekleniyor. Buğday ve kolza tohumu yetiştiren başlıca eyaletlerde bazı günlerde sıcaklıklar mevsim normallerinin 5 derece üzerine çıkabileceği öngörülüyor. Hindistan, benzer bir durumun yaşandığı 2022’de buğday ihracatını yasaklamak zorunda kalmıştı.

Mısır fiyatlarına ilişkin de değerlendirmede bulunan analistler, mısırın biyodizel yakıt üretiminde de kullanıldığını hatırlatarak, Brent petroldeki düşüşe paralel değer kaybetmiş olabileceğini belirtti.

Bu gelişmelerle, geçen hafta Chicago Ticaret Borsası’nda kile başına fiyatlar buğdayda yüzde 2,9 artarken, soya fasulyesinde yüzde 1,3, pirinçte yüzde 5,6 ve mısırda yüzde 0,9 azaldı.

Hindistan Maliye Bakanı Nirmala Sitharaman, pamuğun Hindistan’da fazlası bulunmadığını ve hektar başına 450 kilogramlık veriminin küresel ortalamanın altında olduğunu belirterek, pamuk üretimini artırmak ve ekstra uzun elyaf pamuk çeşitlerini teşvik etmek için beş yıllık bir plan duyurdu.

Öte yandan, geçen hafta kahvenin en büyük üreticisi Brezilya ve ikinci büyük üreticisi Vietnam’da yaşanan kuraklık nedeniyle hasatın zayıflayacağı endişeleri, küresel piyasalarda fiyat artışını desteklemeye devam etti. Bununla birlikte Trump’ın, Kolombiya’ya yüzde 25 gümrük vergisi uygulama tehdidinde bulunması ve ardından bu tehditten çekilmesine rağmen piyasalar yeni rekor seviyeye ulaştı. Her ne kadar tarife yürürlüğe girmemiş olsa da tehdidin yarattığı belirsizlik kahve piyasasında paniğe neden olurken, fiyatları rekor seviyelere taşıdı.

ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’de libre bazında fiyatlar, pamukta yüzde 2 azalırken şekerde yüzde 2,4 kahvede yüzde 8,7 arttı. Kakaonun ton başına fiyatı da haftayı yüzde 4,9 azalışla tamamladı.