Aşırı sağ ve Avrupa Birliği (AB)

Avrasya İncelemeleri Merkezi’nden (AVİM) Analist Hazel Çağan Elbir, kaleme aldığı “Aşırı sağ ve Avrupa Birliği (AB)” başlıklı yazısında, Aşırı sağın Avrupa içinde yarattığı endişe Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (İng. European Union Agency for Fundamental Rights) tarafından yayınlanan “Being Muslim in the EU – Experiences of Muslims” (Avrupa’da Müslüman Olmak – Müslümanların Deneyimleri) başlıklı raporunda da detaylı bir şekilde ele alınmıştır” diyor.

(AVİM) Analist Hazel Çağan Elbir, AVİM olarak ise, uzun zamandır bu konu üzerinde dururken, Avrupa’daki aşırı sağ partilerin güçlenmesinden duyduğumuz endişeleri pek çok kez ifade etmiştik. Bu kez, bu endişenin bir Avrupa Birliği kurumu tarafından da detaylı bir raporla sunulmasının önemli olduğunun altını çiziyor.

“128 sayfadan oluşan bu raporda Avrupa’da yaşayan Müslümanların yaşadığı zorlukların dört ana başlık altında ele alındığı görülmektedir” diyen Elbir, [1]. şunları söylüyor:

“FRA’nın yayınladığı, 13 üye ülkede 9.600 Müslümanın katıldığı anket, ırkçılığın ve ayrımcılığın hayatlarının çoğu alanına nüfuz ettiğini ortaya koymuştur[2]. Ankette ele alınan başlıklar şu şekildedir: “Discrimination and Awareness of Rights” (“Ayrımcılık ve Haklar Konusunda Farkındalık”), “Hate Crime: Racist Harassment and Violence” (“Nefret Suçu: Irkçı Taciz ve Şiddet”), “Police Stops” (“Polis Durdurmaları”), “Socioeconomic Situation and Living Conditions” (“Sosyoekonomik Durum ve Yaşam Koşulları)” [3].

(AVİM) Analist Hazel Çağan Elbir, AB İnsan Hakları Ajansı’nın, 24 Ekim 2024 tarihinde yaptığı açıklamada, Avrupa’daki Müslümanların “giderek daha fazla ırkçılık ve ayrımcılıkla” karşı karşıya olduğunu belirttiğini aktarıyor ve Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırısının “Müslüman karşıtı nefrette ani bir artışa” neden olmasından önce bile “keskin bir artış” olduğunu belirttiğini ifade ediyor.[4].

 Elbir, Yazar Shada Islam’ın da, “Inclusion is out, hate is in – the EU’s ugly ‘new normal’” (Dahil Etme/Kabul Etme Demode, Nefret Moda – AB’nin Çirkin ‘Yeni Normal’i) başlıklı yazısında, bir zamanlar nefret ve ayrımcılık söylemleri dolayısıyla dışlanmış kişilerin artık rahatlıkla AB karar alma mekanizmaları içinde yer alabildiklerini ve karar alma mekanizmalarında önemli söz sahibi kimselerle aynı imkanlarla bulunabildiklerini yazdığını söylüyor.

“Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın (FRA) düzenlediği anket sonucunda, çocukların okullarda zorbalığa maruz kaldıkları, iş olanakları konusunda bariz bir ayrımcılığa maruz kaldıkları, ev kiralarken ya da satın alırken sorunlar yaşadıkları görülmüştür[5]. Yönetim kademesinde de tabii durum farklı değildir” diyen (AVİM) Analist Hazel Çağan Elbir,  “Aşırı sağın seçim başarıları AB içindeki bazı kesimlerde nefret, umutsuzluk ve hayal kırıklığı duygularını uyandırsa da aşırı sağ söylemini benimseyenler de az değildir. Bu durum, aşırı sağ partilerin yıllardan beri takip edilen seçim sonuçlarında kademe kademe artan oy oranlarından da gözlemlenebilmektedir” diyor.

Shada Islam

Yazar Islam’ın ise, ulusal hükümetlerde ve AB kurumlarında veya bunların dışında, aşırı sağcı politikacıların AB’yi açıkça ve gözle görülür biçimde yeniden şekillendirdiğini dile getiren Hazel Çağan Elbir, şunları aktarıyor:

“Politikalara ve anlatılara damgalarını vurduğunu, nefreti ve dışlamayı kapsayıcılıktan ziyade AB’nin çirkin yeni normali haline getirdiğini anlatmaktadır[6]. Yazısında, zehirli, Avrupa merkezci, medeniyetçi bölünme mesajları, bloğun ırkçı göçmenlere ve mültecilere yönelik caydırma odaklı yaklaşımına çok belirgin ve tehlikeli bir biçimde sızdığının bununla beraber, beyaz Ukraynalıların hala hoş karşılandığının da altını çizmektedir.

Anket sonuçları da, Islam’ın dikkat çektiği noktaları doğrular niteliktedir. Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, İspanya ve İsveç’teki Müslümanlarla görüşen Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (FRA), 2022’den önceki beş yılda yüzde 47’sinin ırkçılık yaşadığını bildirdiğini ortaya koymuştur”.

Anketin ortak yazarlarından Vida Beresnevičiūtė’nin, vardıkları sonucun Müslümanların durumunun kötüleştiği yönünde olduğunu belirttiğini hatırlatan (AVİM) Analist Hazel Çağan Elbir, “artık AB’de Müslüman olarak yaşamanın daha da karmaşık hale geldiğini vurgulamıştır” diyor [7].

Bildirilen ayrımcılık oranlarının aşırı sağın yükselişiyle yakından bağlantılı olduğunun görüldüğüne vurgu yapan Hazel Çağan Elbir, Avusturya’da, Nazilerin kurduğu göçmen karşıtı Özgürlük Partisi’nin yakın zamanda en çok oy alan parti olarak ortaya çıktığını, Müslümanların yüzde 71’inin yakın zamanda ırkçılık yaşadıklarını, göç karşıtı Alternative für Deutschland’ın (Alm. Almanya için Alternatif) istikrarlı bir şekilde arttığı Almanya’da, yüzde 68’inin ayrımcılık yaşadıklarının bildirildiğini belirtiyor.[8].

(AVİM) Analist Hazel Çağan Elbir, Anketi gerçekleştiren Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın (FRA), üye devletlerinin ayrımcılık ve nefret suçları için daha sert yaptırımlar uygulamaya ve politika yapıcıların daha iyi hedefler belirlemesine ve ilerlemeyi takip etmesine olanak sağlamak için etnik veya ırksal köken de dahil olmak üzere eşitlik verileri toplamaya davet ettiğini ve belirtildiğine göre, İngiltere’nin aksine, çoğu AB ülkesinin ırksal veya etnik çeşitlilik hakkında nüfus sayımı verilerinin toplanmadığını aktarıyor [9].

“Ankete katılan 13 üye ülkede Müslümanların yüzde 39’u iş piyasasında ayrımcılığa uğradığını bildirmiş, yüzde 41’i nitelikli oldukları işlerde çalıştığını belirtmiştir” diyen Elbir, Yazar Shada Islam’ın, Gazze’de devam eden “kabul edilebilir ölçekli soykırım” konusunda harekete geçilmemesinde ve AB kurumları da dahil olmak üzere, Avrupa çapındaki yapısal ırkçılıkla mücadele çabalarının engellenmemesinde AB’nin katkısının olduğunun vurgulandığına dikkat çekiyor.[10].

Von der Leyen

Hazel Çağan Elbir, “Von der Leyen’e gelirsek, o da Shada Islam’ın eleştirilerinden payına düşeni almaktadır. Von der Leyen’in bu tür planların AB ve uluslararası hukukla uyumsuz olduğuna ve komisyonun 2018’de “önemli yasal ve pratik zorluklar” sunduğuna ve “geri göndermeme ilkesini ihlal etme riski taşıdığına” dair kendi değerlendirmesine aykırı olduğuna dair kanıtlara rağmen, AB dışındaki ülkelerdeki düzensiz göçmenleri tutuklamak için “geri gönderme merkezleri” fikrini “yenilikçi” olarak onayladığına vurgu yapmıştır” diyor.

“Gazze konusunda, Shada Islam, Von der Leyen’in, İsrail’i Orta Doğu’da Batı demokrasisinin bir karakolu olarak gören birçok aşırı sağcı politikacı tarafından tercih edilen İsrail yanlısı bir çizgiyi izlediği için eleştirildiğini de atlamamıştır” değerlendirmesinde bulunan (AVİM) Analist Hazel Çağan Elbir, kaleme aldığı “Aşırı sağ ve Avrupa Birliği (AB)” başlıklı yazısını şöyle noktalıyor:

“İnsani yardımların engellenmesi de dahil olmak üzere, Gazze ve Batı Şeria’daki giderek daha korkunç İsrail eylemlerine rağmen, AB-İsrail işbirliği anlaşması askıya alınmadı ve bu da AB’nin çifte standart uyguladığı suçlamalarına yol açmıştı. Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (FRA) ise Temmuz ayında yayınladığı bir raporda Avrupa’daki Yahudi toplumunun “yükselen bir antisemitizm dalgasıyla” karşı karşıya olduğunu ve Orta Doğu’daki çatışmaların bu dalgayla mücadelede kaydedilen ilerlemeyi “aşındırdığını” ortaya koymuştu[11].

Sağduyulu yazarlar, anketler ve araştırmalar ortaya koymaktadır ki, yıllardır, gerçek anlamda ilerici bir alternatif oluşturmak yerine, Avrupa’nın merkezci politikacıları zamanlarını ve enerjilerini aşırı sağı alt etmeye çalışmaya harcadığını söylemiştir ve bu söylem hiçbir yere varmamıştır. Anketin iki göstergesi bulunmaktadır. İlk mesaj, AB’nin artık Müslümanlar için güvenli bir yer olmadığı; ikincisi ise AB’de yaşama hayalleri kuran Müslümanlar varsa iki kez düşünmeleri yönündedir”.

***

Yazar hakkında

Hazel Çağan Elbir 2008 yılında Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Yüksek Lisans derecesini 2012 yılında ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden “Ermeni Terörü ve Türk Basını (1973-1984)” başlıklı tezi ile aldı. Yüksek lisans tezi aynı başlıkla 2017 yılında Almanya’da bulunan yayınevi Manzara Verlag tarafından kitap olarak yayınlanmıştır.

2006 yılında TBMM’de, 2007 yılında Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM)’da ve Global Strateji Enstitüsü’nde staj yapmıştır. Yine 2007 yılında Avusturya’nın Graz şehrinde düzenlenen Model Avrupa Parlamentosu projesine katılmıştır. 2008 yılında Global Strateji Enstitüsü’nde dört ay süreyle Balkan Uzmanı olarak görev almıştır. Yüksek lisans yaparken 2011 yılında Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM)’de de staj yapan Çağan Elbir, Şubat 2012 tarihinden bu yana AVİM bünyesinde analist olarak çalışmaktadır. Hali hazırda Atılım Üniversitesi’nde Politik Ekonomi doktora adayıdır.

Çağan Elbir’in araştırma konuları arasında Avrupa Birliği, Türkiye – ABD İlişkileri, Kafkasya, propaganda çalışmaları, insanlığa karşı suçlar ve terörizm yer almaktadır.

Çağan Elbir her gün AVİM Günlük Bülten’in Avrupa bölümünü hazırlamaktadır.