Enflasyon ve emlak piyasası
Enflasyon, Türkiye ekonomisinin en kritik aktüel sorunu. Mayıs ayında zirve noktasını gördükten sonra enflasyonun haziran itibariyle düşüşe geçeceği beklentisi var.
Prof. Dr. Nurullah GÜR & İstanbul Medipol Üniversitesi Dekan Yardımcısı
nurullah.gur@marmara.edu.tr
Manşet enflasyon rakamlarında olmasa da bazı tüketim kalemlerinin fiyat artış hızında yavaşlama emareleri kendini gösteriyor. Otomobil ve giyim ürünü fiyatlarında olduğu gibi. Emlak piyasasında da fiyat ve kiralarda hız kaybı yaşanıyor. Ama 2020’nin başından bu yana emlak piyasasında o kadar sert artışlar yaşandı ki, son aylardaki yavaşlamanın kendini henüz tam olarak hissettirmesi sürpriz değil.
Emlak piyasasındaki hareketlenme salgın döneminde başladı. 2020’nin ortalarında konut kredisi faizlerinin aşırı düşük seviyelere gerilemesi ve müstakil evlere artan ilgi, emlak fiyatları ve kiraları üzerindeki ilk şok dalgasını tetikledi. Ardından inşaat sektörü bir maliyet şoku yaşadı. Öyle ki, inşaat maliyetindeki artışlar, 2022’nin ikinci yarısında yüzde 120’ye yaklaştı. Maliyet artışları, yeni konut arzını frenledi. Enflasyon ana eğilimindeki yükselişle birlikte emlak piyasasında fiyatlama davranışları iyice bozuldu. Konut fiyatlarındaki nominal artış yüzde 190’ı görürken, (enflasyondan arındırılmış) reel artış ise yüzde 60’a yaklaştı. Bir yıl önce yaşadığımız büyük deprem felaketi, emlak piyasasındaki arz ve talep koşullarını iyice sarstı.
KİRALARDA GEVŞEME
Ekonomi yönetiminin spekülasyonu önlemeye dönük aldığı tedbirlerin yanı sıra inşaat maliyetlerindeki dudak uçuklatan artışların hız kesmesi, emlak piyasasındaki köpüğün bir kısmını ortadan kaldırdı. Son açıklanan rakamlara göre, konut fiyatlarında yıllık bazda nominal artış hızı yüzde 83’e, reel artış hızı ise yüzde 12’ye geriledi.
Kiralarda da gevşeme var. Emlak Endeksi sonuçlarına göre, ortalama kiralar reel bazda temmuz-kasım ayları arasında düşüş yaşadı. Aralık ayında hafif bir yükseliş gerçekleşse de son 6 aydır reel kiralardaki artış hızının trendi aşağı yönde seyrediyor. Türkiye genelinde yıllık kira artışları nominal bazda yüzde 87, reel bazda yüzde 13.5 seviyesinde. İstanbul’da ise rakamlar Türkiye ortalamasının altında seyrediyor.
DÜKKAN VE MAĞAZALAR
Emlak piyasasındaki yaşananlar sadece haneleri değil, esnafı da etkiliyor. Emlak Endeksi’nin ocak ayı verilerine göre, İstanbul’da kiralık konutun metrekare fiyatı bir yıl öncesine kıyasla yüzde 66.21 artarken, dükkan ve mağazalar için oran yüzde 75 olarak gerçekleşmiş. Dükkan ve mağazalar için son dört yıllık birikimli kira artış oranı ise yüzde 586. Yüksek kira artışları, reel sektör tarafında hizmetler sektörünü daha fazla zorluyor. Hizmet fiyatlarındaki artış hızının bir türlü düşmemesinin en önemli sebeplerinden biri de kira artışlarıdır.
Enflasyonla mücadelenin en önemli cephelerinden biri emlak piyasası. Buradaki arz tıkanıklıklarını ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmayı çözmek için ise çok boyutlu tedbirlere ihtiyaç var. Kısmet olursa, uygulanabilecek tedbirleri sonraki yazılarda masaya yatıralım.
Yorumlar
Benzer Konular
Ortadoğu, müthiş bir hareketlilik içinde. Bir dizi olay ve tartışma iç içe geçiyor. Küresel ve bölgesel güçlerin rekabet, kapışma ve işbirliği alanlarını gözden geçirdiğine dair işaretler ardı ardına geliyor. Aktörler Ortadoğu’da yeniden konumlanıyor. Prof. Dr. Burhanettin DURAN Arap isyanlarının onuncu yılında Ortadoğu, müthiş bir hareketlilik içinde. Bir dizi olay ve...
Gerçekte Kıbrıs sorununun kökeninde yatan, çözülmesi gereken sorun “güven” sorunu. Prof. Dr. Ata ATUN, KKTC Cumhurbaşkanı Politik Danışmanı Kıbrıs Türkleri içinde içten gelerek Kıbrıs Rumlarına ve Yunanlara güven duyanların sayısı yok denecek kadar az. Bu güvensizliğin kökleri de 20’nci yüzyılın başlarına kadar gidiyor ancak geçmişi geçmişte bırakır günümüze dönersek, o günden...
“Bir insanın kalitesi, fikirlerinden; bir fikrin kalitesi de renginden daha önemlidir.” Birkaç yıl önce tanınmış bir yazarın köşesinde okuduğum bu söz benim için o gün bu gündür insanlara bakışımda bir kriter, bir yol gösterici oldu. Çünkü bu söz insanlara yaklaşmada, onları değerlendirmede elimize şaşmaz bir ölçü veriyor. Buna göre bir...
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 14 Şubat’ta Kahire’yi ziyaret etmesiyle Türkiye Mısır arasında yeni bir sayfa açılırken, geriye dönüp baktığımızda Mısır’da yaşanan askeri darbe ile ilişkiler kopma notasında gelmiş her iki ülke birçok mesele de karşı karşıya gelmiş adeta bir kaybet-kaybet sarmalının içine düşmüşlerdi. Ancak gerek ülkelerin kendi özel durumları gerekse bölgesel meydan...
Ben Mağusa’lıyım. Prof. Dr. Ata ATUN, KKTC Cumhurbaşkanı Politik Danışmanı Ben Mağusa’lıyım. Ailem ve köklerimiz, Karpaz yarımadasının başlangıç bölgesi olan Boğaz’ın Ergazi köyünden. 1970 yılında üniversite eğitimimi tamamlayıp Mağusa’ya döndüm. Ağabeyim, Barış Harekatı sonrası Mağusa’nın ilk Belediye Başkanı seçilen rahmetlik Mimar Bora Atun ile...
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Irak ziyareti, Türkiye’nin bölgede aktif ve etkili bir diplomasi yürüttüğünün ve stratejik etkileşimini artırma niyetinin açık bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. Prof. Dr. Murat YEŞİLTAŞ, SETA Dış Politika Araştırmaları Direktörü Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın son Irak ziyareti, Türkiye ile Irak arasındaki ilişkilerde yeni...
Aziz Sancar, Nobel almış ilk ve tek Türk bilim insanı. Bütün dünyada bu alandaki övüncümüz. Sözleri ve davranışlarıyla baştan ayağa akıl, ölçü, olgunluk, ılımlılık örneği bir şahsiyet. Her türlü fanatizmden uzak bir bilge. Bir vatandaşı olarak ABD’de yaşamasına rağmen anavatanı Türkiye’yle güçlü bağlarını hep koruyor. Tabulardan, kalıplardan, bağnazlıklardan kurtulması gereken...
Önceki ekonomik yavaşlama dönemlerinde işsizlik oranı çok hızlı kötüleşme gösterirdi. Bu sefer öyle olmadı. İktisadi faaliyette son 1.5-2 yıldır kademeli bir soğuma yaşanıyor. Buna rağmen işsizlik oranı belirgin bir artış kaydetmedi. TÜİK’in açıkladığı son rakamlara göre, 2025’in ikinci çeyreğinde işsizlik oranı, birinci çeyreğe kıyasla sadece 0.3 puan artarak yüzde 8.6...