Ukrayna saflarında savaşan Çeçenler anavatanlarını da ‘özgürleştirmeyi’ umuyor

Ukrayna’da cephe hattında top sesleri arasında konuşan maskeli bir savaşçı, nihai hedefinin daha doğudaki bir toprak parçasını, Rusya’ya bağlı Çeçenistan Cumhuriyeti’ni ‘kurtarmak’ olduğunu söylüyor.

TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı (TÜHA)’dan Ataner YÜCE’nin ‘EuroNews’ten aktardığı Mustafa BAĞ kaynaklı haberine göre, Takma adı Maga olan bu asker, Rus birliklerine karşı Ukrayna’ya destek veren gönüllü Çeçen savaşçılardan oluşan bir birliğin üyesi.

Akrabalarının birçoğu karşı tarafı (Moskova) destekliyor. Ya da en azından desteklediğini söylemek zorunda.

Moskova destekli Çeçen lider Ramazan Kadirov, kendisini Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bir “piyadesi” olarak tanımlıyor ve Ruslar için savaşmak üzere Çeçen askerlerin önemli bir kısmını Ukrayna’ya gönderiyor.

Kadirov, Rusya’nın çatışmalarda şimdiye kadar sergilediği performansı sert bir dille eleştirerek Moskova’nın Ukrayna’da düşük kapasiteli bir nükleer silah kullanmayı düşünmesi gerektiğini bile söylüyor.

Ukrayna komutası altındaki Çeçen savaşçılar ise burada kazanılacak bir zaferin Rusya’da siyasi krize yol açması ve bunun da Kadirov’u devirmesini umut ediyor.

Kadirov, ABD dahil Batılı birçok ülke tarafından insan hakları ihlalleriyle suçlanıyor. Kendisi ise hak ihlali iddialarını reddediyor.

Güvenlik nedeniyle gerçek ismini vermeyen Maga, “Sadece savaşmak için savaşmıyoruz.” diyor ve Çeçenlerin yanı sıra Kafkasya’daki diğer etnik azınlıkları da kastederek ekliyor:

“Halklarımız için özgürlük ve bağımsızlık istiyoruz.”

Mensubu olduğu birlik, Moskova destekli ayrılıkçıların Ukrayna’nın doğusundaki toprakları ele geçirdiği 2014 yılından bu yana Kiev’le el ele veren etnik Çeçenlerden oluşan birkaç taburdan biri.

Savaşçıların çoğu, Sovyetler Birliği’nin çöküşünü takip eden iki Çeçen savaşı sırasında kendilerinin ya da akrabalarının sığındığı Avrupa’dan geliyor.

Maga, genç savaşçıların Çeçen bağımsızlık savaşlarında mücadele ederken hayatını kaybedenlerin çocukları olduğunu, yaşlıların ise doğrudan savaş deneyimine sahip kişilerden oluştuğunu dile getiriyor.

Sosyal medyada Ukrayna’daki ‘kahramanlıklarıyla’ ilgili videolar yayınlayan Kadirov’un askerlerinin aksine, düşük profil çiziyor ve hem Çeçenistan’da hem de Ukrayna’da “Kadirovcuların” acımasız şöhretinin (gerçek) Çeçenlerin imajını lekelediğini söylüyorlar.

Kadirov, 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasını takip eden yirmi yıl boyunca Çeçenistan’da akan kana son verdiğini, Kremlin’le sadadake dayalı ilişkileri yeniden kurduğunu, militanları yok ettiğini ve ekonomiyi yeniden inşa ettiğini iddia ediyor.

Bu haber için gönderilen sorulara ise yanıt vermedi.

Kadirov’un güçlü konumu

Bazı bölge uzmanları Kadirov’un iktidarının şiddet, Kremlin himayesi ve propagandanın da birleşimiyle pekiştiği değerlendirmesinde bulunuyor.

Babası Ahmet Kadirov, iki savaşın dağlık bölgeyi harabeye çevirmesinin ardından ‘düzeni sağlamak’ için Putin tarafından göreve getirilmişti.

Kafkasya araştırmacısı Cerwyn Moore’a göre Kadirov, 2004 yılında babasının öldürülmesinden sonra ‘İslamcı isyanı’ bastırmak üzere başa geçti ve modern Çeçen kültürünü sıkı sıkıya kendi liderliğine bağladı.

Birmingham Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler alanında öğretim görevlisi olan Moore, “Bu tür bir dinamiği değiştirmek için çok şey gerekir.” diyor.

Bu, Ukrayna’da Ruslara karşı savaşan Çeçenler dahil Kadirov‘un muhalifleri arasında, Moskova’nın Ukrayna’da kaybetmesi halinde Putin’in inşa ettiği otoriter “güç dikeyinin” parçalanabileceği yönündeki umutları söndürebilmiş değil.

Reuters’ın haberine göre Ukraynalı yetkililer bu umutları kendi lehine kullanmaya çalıştı.

Eylül ayında Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy etnik kökeni Rus olmayan Rusya vatandaşlarından, özellikle de Kafkasyalılardan ‘Putin’in ordusuna’ katılmayı reddetmelerini isteyerek “özgürlüğünüzü şimdi sokaklarda ve meydanlarda savunmanız gerekiyor” çağrısında bulundu.

Özenle hazırlanmış video konuşmasında Zelenskiy, 19. Yüzyılda imparatorluk Rusya’sına karşı savaşmış ünlü direniş lideri olan Kafkas halk kahramanı İmam Şamil’e ve mirasına atıfta bulundu.

Haftalar sonra Ukrayna parlamentosu, 1990’ların ortasındaki ilk Çeçen Savaşı’nın ardından Moskova’dan fiilen bağımsızlığını kazanan (kısa ömürlü) Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’nin Rus işgali altında olduğunu tanıma kararı aldı.

Başbakan sıfatıyla sürgündeki “Çeçen-İçkerya hükümetine” liderlik eden Ahmed Zakayev, geçen ay Ukrayna medyasına verdiği demeçte, Ukraynalı yetkililerle görüşmek üzere sık sık Kiev’e gittiğini teyit etti ve Ukrayna için savaşan Çeçen güçleri de “öncü birlik” olarak gördüğünü söyledi.

Zakayev 24 Ekim’de Radio Free Europe/Radio Liberty’nin Ukrayna servisine verdiği mülakatta “Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’nin silahlı kuvvetleri bugün burada (Ukrayna savaşı) yenileniyor.” ifadesini kullandı.

Moore’a göre, Zakayev’in hareketi “parçalanmış durumda” ve halihazırda Kadirov için çok az tehdit oluşturuyor.

Bununla birlikte mevcut savaşın, Ukrayna’da savaşanlar dahil genç nesil için “Çeçen diktatörden” ayrı olarak kültürlerini keşfetme fırsatı sunduğunun da altını çiziyor ve ilave ediyor:

“Rusya’ya karşı Ukrayna direnişi şemsiyesi altında bir tür yarı sanal kimlik duygusu yaratıyor olmaları bile oldukça güçlü bir şey.”

“Moskova destekli Çeçen hükümetiyle hesaplaşmanın da zamanı gelecek”

Bu çabaya, Maga’nın birliğinde kendisini “Tor” olarak tanıtan bir başka savaşçının, Rusya’da ‘teknolojik olarak bağlantılı ve politik olarak meraklı’ bir Kafkas topluluğu olarak tanımladığı şey de katkı sağlıyor.

Maga’ya göre şimdilik Kafkasya bölgesindeki birçok kişi, devlet medyasında sürekli olarak yayınlanan, “Rusya’nın, Batı saldırganlığına karşı bir siper” olduğu yönündeki devletin empoze ettiği resmi görüşe inanıyor.

Ancak yeni bir hesaplaşmanın zamanının geleceğini söylemeyi de ihmal etmiyor:

“Bu kaçınılmaz, tıpkı yarının güneşinin doğuşu gibi.”

Gazeteci * Mustafa BAĞ

[UHA Haber Ajansı, 25 Kasım 2022]