Çin şoku: Almanya en büyük ticaret ortağından uzaklaşıyor

” Sincan Polis Dosyaları” , Çin devletinin esas olarak Müslüman Uygur azınlığa uyguladığı baskının ölçeğini ve vahşetini belgeliyor. Önbelleğin yayınlanması, birçok kişinin değerlere dayalı dış politika hakkında düşündüğü ve konuştuğu bir zamanda geliyor.

Alman politikacılar şoku dile getirdiler. Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock şeffaf bir soruşturma çağrısında bulundu. Almanya Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada , “Almanya’nın küresel olarak korumayı taahhüt ettiği” insan haklarının uluslararası düzenin temel bir parçası olduğunu söyledi .

Politika yapıcılar, Rusya’ya yönelik politikalarını yeniden düşünmenin yanı sıra, Uygur dosyalarının sızdırılmasının ardından yenilenen aciliyetle, şimdi Pekin ile ilişkileri sorguluyorlar.

Maliye Bakanı Christian Lindner, Almanya’nın Çin’e olan ekonomik bağımlılığını mümkün olan en kısa sürede azaltma ihtiyacından bahsediyor

Bu hafta Davos’taki Dünya Ekonomik Forumu’nda konuşan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Çin’in artan gücüyle ilgili endişelerini dile getirdi. Scholz, Çin’in elbette “küresel bir aktör” olduğunu söyledi. Scholz, bu, Çin’in tecrit edilmesi gerektiği anlamına gelmediği gibi, “insan hakları şu anda Sincan’da olduğu gibi ihlal edildiğinde de başka tarafa bakamayız” dedi.

Ve Şansölye Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Robert Habeck Çarşamba günü Almanya’nın Çin’den daha fazla uzaklaşmasını savundu. Habeck, “Daha aktif olarak çeşitlendiriyoruz ve Çin’e olan bağımlılığımızı azaltıyoruz. İnsan haklarını savunmak daha ağır basıyor” dedi.

Ortak, rakip, sistemik rakip

Çeyrek yüzyıl boyunca Almanya ile Çin arasındaki ilişkiler her şeyden önce ekonomik bağlardı. Bu o kadar iyi çalıştı ki, 2021’de Çin üst üste altıncı yıl boyunca Almanya’nın en büyük ticaret ortağı olarak kaldı. Gelişen ticaret, yoğun bir ikili diyalogla siyasi olarak kuşatıldı.

Resmi olarak, Almanya ve Çin kapsamlı bir stratejik ortaklığa sahiptir. İki taraf, hükümet başkanlarının ve kabine bakanlarının çoğunluğunun katıldığı istişareler için iki yılda bir buluşuyor.

Aralık 2021’de iktidara gelen Berlin’in yeni iktidar koalisyonu, başlangıçta Şansölye Angela Merkel’in muhafazakar liderliğindeki hükümetinin bu mirasını ortaya koymayı amaçlıyordu. Merkez sol Sosyal Demokratlar (SPD), neoliberal Hür Demokratlar (FDP) ve Yeşiller koalisyon anlaşmalarında şöyle yazdılar: “Çin ile hükümet istişarelerini sürdürmek istiyoruz.” Ancak belgede, daha önceki biçimlerin aksine, bunların daha güçlü bir Avrupa odağına sahip olması gerektiği belirtiliyor.

Şansölye Olaf Scholz, bu yılki Dünya Ekonomik Forumu’ndaki konuşmasında Çin hakkında net sözler buldu.

Koalisyon anlaşmasında da belirtildiği gibi, son zamanlarda Alman-Çin ortaklığındaki vurgu belirgin bir şekilde rekabete kaymıştır. Belgede, “Çin ile sistemik rekabette değerlerimizi ve çıkarlarımızı korumak için, Almanya’da AB-Çin ortak politikası çerçevesinde kapsamlı bir Çin stratejisine ihtiyacımız var” deniyor.

Bu Çin stratejisi şu anda Almanya Dışişleri Bakanlığı’nda formüle ediliyor.

Çin’in Ukrayna’daki savaşta Rusya’ya karşı tavrının bu stratejiyi önemli ölçüde etkilemesi beklenebilir. Bu yılın başlarında International Politics dergisinde, Berlin merkezli etkili Çin düşünce kuruluşu Mercator Institute for China Studies’in direktörü Mikko Huotari, Çin ile angajmanın “Pekin’in Putin’e verdiği desteğin boyutuna göre” ayarlanması gerektiğini yazmıştı.

Huotari ayrıca “Sürekli gerilim veya kriz durumunda Almanya’nın stratejik hareket kabiliyetini sınırlamakla tehdit eden Çin’e olan bağımlılıkları azaltmanın en önemli önceliği” olduğunu vurguladı.

Çin ile yeni bir enerji çağı mı?

Almanya’nın Rusya’ya olan enerji bağımlılığına uyanması ne kadar acı verici ve maliyetli olsa da, Almanya’nın Çin ile ekonomik bağları çok daha sıkı ve daha yoğun. Örneğin Almanya’nın fosil yakıtları aşamalı olarak kullanımdan kaldırma hedefi üzerinde stratejik çatışmalar ortaya çıkıyor. Berlin, güç kaynakları olarak petrol, gaz ve kömürün yerini almak için çatıdaki güneş panellerini büyük ölçüde genişletmeyi planlıyor. Bu panellerin yapımında kullanılan önemli bir emtia polisilikondur. Ancak küresel üretimin yüzde 40’ı Çin’de, özellikle de zulme uğrayan Uygurların anavatanı olan kuzeybatıdaki Sincan eyaletinde gerçekleşiyor.

Alman Sanayi Federasyonu (BDI) lobi grubunun yönetim kurulu üyesi ve Çin uzmanı Wolfgang Niedermark şunları söyledi: ”  Stratejik açıdan önemli maden kaynakları alanında Çin’e bağımlılığımız var . Bu girdi bağımlılıklarını hızla kontrol altına almalı ve yatırım yapmalıyız. yeni ortaklıklarda.” 

BDI, diktatörlüklerle iş ilişkilerini yeniden düşünüyor.

Niedermark, DW’ye verdiği demeçte, “Liberal demokrasiler dışındaki ülkeler de dahil olmak üzere ekonomik olarak işbirliğine devam etmek istiyoruz. AB’nin güçlü ve uluslararası düzeyde ilgili bir oyuncu olabilmesinin tek yolu budur. Ancak kendimize bağımlı hale gelmemize izin veremeyiz.”

Kim kime bağımlı?

AB, aslında ticaret açısından Çin’in Avrupa pazarına Avrupa’nın Çin’den daha fazla bağımlı olduğunu söylüyor.

Wuttke, DW’ye verdiği bir röportajda, “Çin’e her gün 600 milyon avro değerinde mal ihraç ediyoruz. Çin, Avrupa’ya günde 1,3 milyar avro mal ihraç ediyor” dedi.

Ancak ithalat ve ihracat daha büyük bir resmin sadece bir parçası, diye ekliyor.

Wuttke, “Yatırıma baktığımızda tamamen farklı. Araba yapımı, kimyasallar ve makine yapımındaki büyük [Avrupalı] şirketler, Çin pazarı için üretim yaptıkları Çin’de büyük yatırımlar yaptılar ve iş üretiyorlar,” dedi.

Almanya Ekonomi Bakanlığı tarafından sağlanan rakamlara göre, Almanya’nın Çin’deki doğrudan yatırımı 2018 yılına kadar toplam 86 milyar avroya ulaştı. Ve Çin’deki yatırımların son derece kârlı olduğu kanıtlandı.

Wuttke, “Bu karlılık, yurtiçi hisse fiyatlarını destekledi ve aynı zamanda istihdam yarattı.” Dedi. Almanya’da bu yatırımlara bağlı olan milyonlarca işi, mühendislik hizmetleri, öncü ürünler ve motor parçaları alanlarını örnek olarak listeliyor.

Gözlemciler, Alman dış politikasında hükümetin gelecek Çin stratejisinde ana hatlarıyla belirtilecek bir başka paradigma değişikliğini bekliyorlar. İlk belirti Mayıs ayında Şansölye Olaf Scholz’un seleflerinin geleneğini bozup Uzak Doğu’ya ilk seyahatinin varış noktası olarak Çin’i değil Japonya’yı seçmesiyle görüldü.

Bu makale aslen Almanca olarak yazılmıştır.