Akademik içerikli strateji merkezlerin önemi, misyon ve vizyonlarındaki dönüşümü

* Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Analisti Uzmanı Onur Dikmeci, Akademik içerikli strateji merkezlerinin güçlenmelerinin, Türk Dış Politikası ve Türk Güvenlik Mimarisi’nin daha sağlıklı işlemesini beraberinde getireceğine dikkat çekti.

* Haberin detayı!…

UHA / İnternational News Agency

Onur Dikmeci, Güvenlik ve İstihbarat Bilimleri Analisti

İSTANBUL, 8 EKİM 2025 – Güvenlik ve İstihbarat Bilimleri Analisti, Yazar, Eğitimci, Stratejist ve Futurist, Siyasi Danışman Onur Dikmeci, 2014 yılından itibaren Düşünce Kuruluşlarında Güvenlik Bilimleri üzerine çalışmalarda bulundu. Özellikle Türkiye’nin Başkanlık sürecine geçişi, İletişim Başkanlığı ve algı birimi gibi yapıların kurulmasını ve yine bu kuruluşların bünyesinde projelendiren Dikmeci, siyaset, bürokrasi ve öğrenci gruplarıyla buluşturdu.

Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Uzmanı Onur Dikmeci, sözkonusu “Akademik içerikli strateji merkezlerin önemi, misyon ve vizyonlarındaki dönüşümü“nün önemini, UHA / İnternational News Agency’na  değerlendirdi.

Bugün vurguladığımız manada düşünce kuruluşlarının geçmişleri 20. Yüzyılın başına dayanır. Bu bakımdan temelleri nispeten yeni olan ve bir asırlık süreci içeren merkezlerdir. Sanayici Andrew Carnegie’nin girişimiyle küresel sorunları düşünmek için Carnegie Barış Vakfı kurulduğunda yıl 1910’u gösteriyordu.

Bu süreçten sonra ise 1. Dünya Savaşı’nın dramatik sonuçlarını tartışmak için bir araya gelen 150 kişilik grup günümüze uzanan ünlü CFR’nin temellerini atmışlardı. Gelişmiş bir düşünce merkezi ise 1948’de ABD Hava Kuvvetlerinin desteğiyle oluşturulan RAND idi. 1940’lı yıllar modern ulusal güvenliğin ve sivil istihbarat birimlerinin olgunlaştığı dönemdir ve düşünce merkezlerinin de bu dönemde gelişmeleri ulusal güvenlikle bağlantılarını açıklamaktadır.

Fikirlerin ve bilginin yayılım hızı savaşın ise doğasının dönüşmesi bu kuruluşların sayılarını artırmış içeriklerini ise geliştirmiştir. Bu gelişim bağlamında bu kuruluşlarla dış politika, akademi ve istihbarat dünyası aralarında geçişler ve işbirlikleri sağlanmıştır.

Türkiye bu süreci nispeten geriden takip etti ve ilk strateji merkezini vakıf hüviyetiyle 1993 gibi hayata geçirdi. Sonrasında ise YÖK 15 üniversite bünyesinde strateji merkezleri kurulmasını kararlaştırdı.

Neredeyse her üniversite eğitim merkezleri dışında strateji ya da güvenlik çalışmaları merkezleri kurmaya başladı. Bu sevindirici bir gelişme. Ancak bu merkezlerde çoğunlukla o üniversitelerin akademik personelleri görev alıyor yani bu merkezler için ek bütçe ayrılmıyor. Oysa akademisyenlerimizin zaten ders yükleri mevcut ve merkezler yüzeysel sertifikalı eğitimlerin ötesine geçemiyorlar. Merkezler bürokrasiyle de işbirliği yapamadıkları gibi geri bildirim sağlayamıyorlar. Hâl böyleyken Türkiye’nin güvenlik birikimine nasıl katkı sağlayabilirler? Vakıf üniversitelerimize büyük sorumluluk düşmektedir.

Strateji merkezleri bünyesinde tam zamanlı ya da proje bazlı üniversite dışı personelden istifade edilebilir. Akademik içerikli strateji merkezlerinin güçlenmeleri, Türk Dış Politikası ve Türk Güvenlik Mimarisi’nin daha sağlıklı işlemesini beraberinde getirecektir.

Dikmeci’den Yeni Öneriler

Aslında düşünce/strateji merkezlerine büyük bir misyon düşmesinin yanı sıra siyaset ve bürokrasi kurumları da bu hususta istekli olmalıdırlar. Yani bu durum karşılıklı bir süreci ifade eder.

Kuruluşlar Türkiye’de genellikle sivil toplum temelli faaliyet gösteriyorlar. Oysa sivillik kavramı devlete rağmen faaliyet gösteren bir alanı içerir ve kuruluşlar dolaylı yoldan devletle işbirlikleri içerisinde olacakları için tam anlamıyla sivil değillerdir.

Kuruluşlar bünyelerinde düz yazı paylaşımları ya da dönemlik ve geri beslemesi olmayan, katılım belgeli eğitim programları düzenlenir. Bunlar da çok verimli çalışmaları ifade etmez. Artık savaş simülasyonlarına, güvenlik ortamını şekillendirici yardımcı enstrumanlara ve olasılığı en yüksek senaryoların işlenmelerine ihtiyaç var.

Bir örnek vermek gerekirse çoğu zaman bir Ukraynalı general söyleyemediklerini Rus generale, ABD’li diplomat mesajını ise Avrupa ülkelerinden bir diplomata bu kuruluşlar vasıtalarıyla iletebilir. Bu sebeple kuruluşların global diplomasi, iletişim, mesaj gönderme, algı misyonlarıda özel ve profesyonel bir örgütlenmeyi lüzumlu kılar.

Hükümetlere yakın olan veya beraber çalıştıkları kuruluşlar olabilir fakat her strateji merkezinin tematik boyutu, kadrosu ve hitabı farklıdır. Bu sebeple dışlayıcı olmayan teşvik edici adımlarda yararlı olacaktır.

***

Yazar hakkında

Onur Dikmeci; Mimarlık Fakültesi, İşletme Fakültesi, İktisat Fakültesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesinde lisans eğitimini almıştır. Türk Silahlı Kuvvetleri ve bazı sivil üniversitelerde Ulusal Güvenlik ve İstihbarat üzerine yüksek lisans yapmıştır. Terörle mücadele, Algı Yönetimi, İstihbarat ve İstihbarata Karşı Koyma, NATO gibi konularda eğitim programlarına katılmış ya da düzenleyici olarak yer almıştır. Strateji-Milli Savunma-Politik Deneme alanlarında 12 adet kitap yazdı ve yayımladı. Ayrıca 150’den fazla makale, bildiri, rapor yazmıştır. Düşünce Kuruluşlarında (Think Tanklarda) Uzman, Direktör, Proje Yöneticisi unvanlarıyla askeri ve sivil bürokrasi mensuplarıyla görev yapmıştır. Strateji içerikli Düşünce Kuruluşları ve resmi kurumlarda düzenlediği ya da verdiği eğitim konuları: *Milli Güvenlik *Askeri Darbeler ve Darbelere Karşı Koyma *Türk Siyasi Tarihi *Politikfuturizm *Psikolojik Savaşlar ve İstihbarat
*Felsefe *Demokrasi ve İnsan Hakları *Sosyoloji olarak sıralanabilir.

Tekstil ve İnşaat sektörlerinde idari işler pozisyonu sonrasında yayım danışmanlığı ve faaliyetlerini sürdürdü. Uzun yıllar boyunca eğitimcilik yaptı ve bir hukuk müşavirliğinin bünyesinde memurluk görevi ifa etti. Düşünce Kuruluşlarında yöneticilik görevlerinin yanı sıra bireysel ve kurumsal danışmanlık görevini sürdürmektedir. Çeşitli kuruluşlarda onlarca seminer vermiştir. Uzmanlık alanları:
-Milli Savunma
-Asker sivil ilişkileri
-Güvenlik ve istihbaratın dönüşümü
-Politik fütürizm
-Felsefe, Güvenlik Felsefesi
-Demokratik siyasal sistemler
-Savunma ve Harp Sistemleri olarak sıralanabilir.

Görev yaptığı Think Tanklar:
– Sahipkıran Stratejik Araştırmalar Merkezi
-Türkiye Algı Merkezi
-Asimetrik Harple Mücadele Ofisi