Avrupa’da Rusya’ya karşı tutum sertleşiyor

DANİMARKA (Kopenhag), 03 EKİM 2025 – Gazeteci* Inga HOGLUND’un DW’ye dayandırdığı haberinde, Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da Çarşamba günkü Avrupa Birliği (AB) liderleri gayriresmi zirvesinin ardından bugün düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) zirvesine de Rusya’ya karşı takınılacak tutum ve Avrupa’nın savunma yeteneklerinin artırılması konuları damgasını vurdu.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Rusya’ya karşı daha saldırgan bir tutum sergilenmesi vurgusu yaparak Avrupa ülkelerinin hava sahalarını ihlal eden Rus İHA’larının (insansız hava aracı) vurulması ve Rusya’nın gölge filosu olarak adlandırılan, yasa dışı petrol nakliyatıyla Rusya’ya finansman yaratmakla suçlanan gemilerin durdurulması örneklerini verdi.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sonrasında Macron’un teklifiyle 2022’de kurulan AST, AB ülkeleri ile Türkiye gibi AB üyesi olmayan toplam 47 Avrupa ülkesinden oluşuyor.

Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen

Frederiksen: Rusya hepimize tehdittir

Zirveye ev sahipliği yapan Danimarka’nın Başbakanı Mette Frederiksen de ülkesindeki havaalanları ve askerî tesisler etrafında son günlerde tespit edilen İHA’lara atıfta bulunarak “Artık herkes şunun açıkça farkına varmalıdır. Rusya durmaya zorlanmadıkça durmayacak” dedi. Avrupa’nın artık safça davranamayacağını söyleyen Frederiksen, “Rusya sadece Ukrayna’ya değil hepimize tehdittir. Ortak Avrupamızı o kadar güçlendirmeliyiz ki bize karşı kimse savaşı aklından geçiremesin. Ve bunu şimdi yapmak zorundayız” diye konuştu.

İngiltere Başbakanı Keir Starmer da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin üzerindeki ekonomik baskının artırılması ve Ukrayna’nın mümkün olan en güçlü konuma getirilmesi gerektiğini söyledi, ülkenin özellikle hava savunma sistemleri, uzun menzilli füzeler ve anti-İHA kabiliyetlerinin artırılmasının önemine vurgu yaptı.

Dondurulan Rus varlıklarıyla ilgili tartışma

Dünkü gayriresmi liderler zirvesinin gündeminde olan ve dün de tartışılmaya devam eden bir başka konu ise Rusya’ya yönelik yaptırımlar kapsamında Avrupa’da el konulan Rus varlıklarının durumuydu.

Başını Almanya’nın çektiği bazı Avrupa ülkeleri Rus varlıklarının Ukrayna’ya yardımlar için harcanmasını savunurken, Rus varlıklarına ev sahipliği yapan Belçika böyle bir adımın olası hukukî ve siyasî etkilerinden endişeli.

Zirvede pek çok lider, Avrupa ülkelerinde dondurulan 140 milyar euro değerinde Rus varlıklarının Ukrayna’ya kredi olarak sağlanmasına destek verirken konunun hukukî ve malî boyutlarının incelenmesi gerektiğini belirtti.

Belçika’dan garanti talebi

Uluslararası hukuk, egemen varlıklara el konulmasını yasaklıyor. Avrupa’daki Rus varlıklarının önemli bir bölümü, menkul kıymetler saklama (CSD) kuruluşu Euroclear’e ev sahipliği yaptığı için Belçika’da bulunuyor. Dolayısıyla Rusya’nın kendi merkez bankası varlıkları üzerindeki hak iddiasının tanınmaya devam etmesi, Belçika’nın da Rus misilleme önlemlerine karşı korunması gerekiyor.

Belçika Başbakanı Bart De Wever zirvede yaptığı açıklamada, ülkesinde tutulan Rus varlıklarının Ukrayna’ya kredi olarak kullanılması durumunda Avrupalı liderlerden riskleri paylaşmayı garanti etmelerini istedi. Konunun dünkü toplantıda da gündeme geldiğine işaret eden De Wever, “Mevkidaşlarına Çarşamba günü de anlattım. Putin’in parasını alıp kullanacaksak bir şeyler yolunda gitmezse hepimiz sorumluluk üstleneceğiz. Buna dair hepinizin imzasını istiyorum dedim” diye konuştu.

Rus varlıklarının büyük bölümünün bulunduğu Euroclear yönetiminin güvenliği de bir başka endişe konusu. Belçika Başbakanı De Wever, Euroclear Direktörünün halihazırda yakın korumalar eşliğinde yaşadığını belirterek “Yapacağımız iş çok riskli” dedi.

Hangi ülkede ne kadar Rus parası var?

Ukrayna’ya ABD yardımlarının kesilmesi ve AB’deki pek çok ülkede mali sorunlar yaşanması nedeniyle Avrupa Komisyonu, Kiev’e 2026 ve 2027’de yapılacak yardımlar için, dondurulan Rus varlıklarının kullanılmasını önermişti. Rusya, bu öneriyi “salt hırsızlık” diye kınamıştı.

Konuyla ilgili bir başka pürüzlü nokta ise hangi ülkede ne kadar Rus varlığı bulunduğu. Belçika Başbakanı, bu konuda diğer liderlerden de şeffaflık beklediğini belirtti.

Avrupa ülkeleri, ellerindeki Rus varlıklarıyla ilgili rakam vermekten kaçınıyor. Avrupa Parlamentosu’nda hazırlanan bir araştırma belgesinde Belçika’da bulunduğu tahmin edilen yaklaşık 185 milyar euroya ek olarak Fransa’da 19 milyar euro, Lüksemburg’da da 5 ila 20 milyar euroluk Rus varlığının bulunuyor olabileceği tahmini yer alıyor.

Merz: Nihai karar Ekim’de çıkacaktır

Almanya Başbakanı Friedrich Merz, AST zirvesi çıkışında yaptığı açıklamada, Rus varlıklarının Ukrayna’ya yardım için kullanılması konusunda Avrupa liderleri arasında güçlü bir mutabakat gördüğünü belirterek konuyla ilgili nihai kararın üç hafta içinde alınmasını beklediğini söyledi.

Kararın büyük ihtimalle Brüksel’de yapılacak bir sonraki AB liderler zirvesinde alınacağını belirten Merz, “Rus varlıklarının Ukrayna’ya yardımların devam ettirilmesi için, bu savaşın mümkün olduğunca çabuk bitmesini sağlamak üzere kullanılmasına imkân sağlayacak her yolu destekliyorum” dedi.

Ek kaynaklar* AP,rtr