Türkiye-Azerbaycan Arasında Düzenlenen Askerî Tatbikatların Küresel Sisteme Etkileri

Türk Dış Politikası Araştırma Merkezi (TUDPAM) Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin YELTİN

(TUDPAM) Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin YELTİN, Azerbaycan’ın, bağımsızlığını ilan ettiği 1991 yılından itibaren Türkiye ile resmî olarak ilişkilerini sürdürdüğüne dikkat çekerek, bu ilişkilerin başta ekonomik, siyasi ve askerî alanlar olmak üzere birçok alanda devam ettiğinin altını çizdi.

Türkiye-Azerbaycan Askerî Tatbikatlarının Kapsamı ve Bazı Örnekler

Hüseyin YELTİN, Türkiye-Azerbaycan Askerî Tatbikatlarının kapsamı ve bazı örnekler üzerinde de durarak, şunları söyledi:

“Bilindiği üzere Türkiye ile Azerbaycan arasındaki askerî iş birliği pekiştirmek ve güçlendirmek amacıyla düzenli olarak ortak tatbikatlar yapılmaktadır. Bu tatbikatlar ile Türkiye ve Azerbaycan kuvvetleri arasında kara, hava ve özel kuvvetlerin katılım sağladığı bir operasyonel harmoni amaçlanmaktadır. Buna belki de en önemli örnek 2020 yılında gerçekleştirilmiş olan geniş kapsamlı askerî tatbikat verilebilir. Bununla iki ülkenin askerî unsurları arasında koordinasyon güçlendirilmiştir. [1] Dahası, 2020 yılında Azerbaycan’ın bazı illerinde tertip edilen tatbikatlarda hava ve kara kuvvetleri, özel kuvvetler, istihkam birlikleriyle füze ve topçu birlikleri bazı görevleri icra etmeyi başarmışlardır”. [2]

Yine benzer şekilde, 2023 yılının da Türkiye ve Azerbaycan arasında önemli askerî tatbikatların düzenlendiği bir yıl olduğuna dikkat çeken (TUDPAM) Yönetim Kurulu Başkanı YELTİN, 30 Eylül-8 Ekim 2023 tarihleri arasında Türkiye’nin, Azerbaycan ve Gürcistan silahlı kuvvetleri arasında gerçekleştirilen tatbikatta, katılımcı ülkeler arasında askerî iş birliğini pekiştirmek, birlikte çalışabilir uyumu sağlayabilmek ve olası kriz durumlarında daha hızlı hareket edebilme kabiliyetini artırma konularının da test edildiğini aktardı. [3]

Hüseyin YELTİN, 2025 yılına gelindiğinde de Türkiye ve Azerbaycan arasındaki askerî tatbikatlar devam ettiğini hatırlatarak, özellikle içinde bulunduğumuz bu yıl da, iki ülke arasındaki askerî tatbikatların daha da büyüdüğünü ve daha stratejik bir hâl almaya başladığını açıkladı.

Özellikle, Kars’ta gerçekleştirilen “Kış Tatbikatı-2025”in bu dönemin en önemli tatbikatlarından biri olarak karşımıza çıktığını dile getiren YELTİN, bu tatbikatla kış koşullarında iki ülkenin askerî kuvvetlerinin ortak hareket edebilme ve uyum sağlayabilme konularının test edildiğini ve  dolayısıyla, bu tür askerî tatbikatların ise her iki ülke için de askerî kapasitenin artırılması ve ortak operasyonel yeteneklerin kazanılıp, geliştirilmesi bakımından da büyük önem taşıdığını anlattı.

İkili İlişkilere Etkisi

(TUDPAM) Yönetim Kurulu Başkanı YELTİN, ikili ilişkilere de değinerek şöyle devam etti:

“Türkiye ile Azerbaycan arasında gerçekleştirilen askerî tatbikatlar, sadece iki ülkenin askerî kapasitesini artırma gibi bir sonuçla sınırlı kalmamaktadır. Aynı zamanda, ikili ilişkilerin gelişmesine ve derinleşmesine büyük katkılar sağlamaktadır. Bu tatbikatlar Azerbaycan’ın Türkiye’den aldığı eğitim desteği ve askerî alandaki teknolojilerle ordusunun modern bir yapıya kavuşmasına vesile olurken, Türkiye’nin de Azerbaycan’a dönük olarak stratejik bağlılığını da sağlamaktadır. Hatırlanacağı üzere, Türkiye’nin 2020 yılında Azerbaycan’a Karabağ Savaşı’nda verdiği askerî destek ve eğitim desteği, Azerbaycan’ın zafer kazanmasında büyük bir etken olmuştu”.

Tatbikatların Stratejik, Bölgesel ve Küresel Güvenlik Açısından Anlamı

Tatbikatların Stratejik, Bölgesel ve Küresel Güvenlik Açısından Anlamı üzerinde duran Hüseyin YELTİN, “Tabii, Türkiye ile Azerbaycan arasında gerçekleştirilen askerî tatbikatları salt bir şekilde ikili ilişkileri geliştirmek ve askerî kapasiteyi artırmak hedefiyle görmek eksik bir değerlendirme olacaktır. Nitekim Türkiye ile Azerbaycan arasındaki askerî iş birliği, Kafkasya bölgesinde de güç dengelerinin yeniden şekil almasına neden olmaktadır. Hatırlanacağı üzere, 2020 yılında gerçekleştirilen askerî tatbikat, bölge ülkeleri olan Ermenistan, İran ve Rusya’nın dikkatini çekerken; bu aktörlerin bölgeye dönük olarak jeopolitik hassasiyetlerinde de artışı sağlamıştır” şeklinde konuştu.

YELTİN, “Dahası, yapılan tatbikatları sadece bölge ülkeleri değil, Türkiye’nin Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi olması sebebiyle NATO ülkelerinin de dikkatle takip ettiği söylenebilir. Bu durum, Türkiye’nin Kafkasya bölgesindeki nüfuzunu artırmaya yararken; NATO da Kafkasya’daki varlığını dolaylı yoldan güçlendirmektedir” dedi.

Türkiye ile Azerbaycan arasındaki askerî tatbikatların, enerji güvenliği, ulaştırma koridorları ve stratejik doğal kaynakların kontrol edilmesi gibi birçok konuda küresel aktörlerin de çıkarlarını etkileyebildiğini söyleyen (TUDPAM) Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin YELTİN, [4] konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Ayrıca Türkiye ile Azerbaycan arasındaki askerî iş birliği, Çin’in Kuşak Yol Projesi gibi küresel meselelerle de doğrudan kesişmektedir. Bu durum da doğal olarak jeopolitik rekabeti etkilemektedir. Dahası, iki ülke arasındaki tatbikatlar, bölge ülkelerinin bölge jeopolitiği açısından nüfuz mücadelesi vermesi gerektiğini de bizlere göstermektedir. Özellikle Rusya, Ermenistan ve İran, Türkiye ile Azerbaycan’ın askerî iş birlikleriyle kurduğu bölgesel etkiyi sınırlandırmak adına da mücadele vermektedir”.

Hüseyin YELTİN, daha geniş perspektiften bakıldığında, Türkiye ile Azerbaycan’ın ikili ilişkilerde özellikle askerî tatbikatlarla sağladığı birlikteliğin, Türk dünyasının güçlenmesi adına da önem taşıdığını ve bu tatbikatların Türk devletleri arasındaki ilişkileri geliştirirken, iş birliklerinin de önünü açtığını belirtti.

Türk Dış Politikası Araştırma Merkezi (TUDPAM) Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin YELTİN, “Türkiye-Azerbaycan Arasında Düzenlenen Askerî Tatbikatların Küresel Sisteme Etkileri“nin ‘Sonuç‘ kısmında da, yukarıda da belirttiği üzere, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki askerî tatbikatların, iki ülkenin savunma alanındaki iş birliğini geliştirmesinin yanı sıra, bölgesel ve küresel güvenlik sistemleri üzerinde de dikkate değer bir etki alanı yarattığını ifade etti.

Hüseyin YELTİN, yapılan tatbikatların Kafkasya coğrafyasında güç dengelerini yeniden inşa ederken, enerji güvenliği ve ticaret koridorları meseleleri üzerinde de ciddi bir etkiye sebep olduğunu hatırlatarak, Askerî tatbikatların bölgesel aktörlerin küresel aktörlerle olan ilişkilerini de derinden etkilerken, Türk dünyası için de fırsatlar doğurduğunu kaydetti.

Kaynakça

[1]  Anadolu Ajansı (2020). 10. yılında Azerbaycan-Türkiye Stratejik Ortaklık Anlaşması ve ortak askeri tatbikatlar. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/10-yilinda-azerbaycan-turkiye-stratejik-ortaklik-anlasmasi-ve-ortak-askeri-tatbikatlar/1937068, (Erişim Tarihi: 20.02.2025).

 [2] Kula, Mehmet Ali (2022). Türkiye ve Azerbaycan’dan ortak tatbikat. https://www.defenceturk.net/turkiye-ve-azerbaycandan-ortak-tatbikat, (Erişim Tarihi: 20.02.2025).

[3] Milli Savunma Bakanlığı (2023). Sonsuzluk (Eternity) Tatbikatı-2023 Basın Duyurusu. https://www.msb.gov.tr/Basin-ve-Yayin/Aciklamalar/e81ef790f170415da63fa84b572b5c3c, (Erişim Tarihi: 18.02.2025).

[4] Mira, Emrah Roni (2023).  Türkiye’nin Artan Askeri Sanayi Gücünün Türk Dünyasında Bölgesel Dengelere Etkisi. https://tudpam.org/turkiyenin-artan-askeri-sanayi-gucunun-turk-dunyasinda-bolgesel-dengelere-etkisi/, (Erişim Tarihi: 19.02.2025).